Por que é tan importante protexer o litoral da Costa da Morte?

• A Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA) é unha categoría de protección de carácter europeo e é outorgada a áreas naturais de especial relevancia para a conservación das aves, particularmente as que están ameazadas de extinción.
• Para este obxectivo é primordial a conservación dos seus hábitats coas condicións ambientais necesarias para o descanso, reprodución e alimentación das aves.

 

Según a Directiva 79/409/CEE, do 2 de abril, relativa á conservación das aves silvestres (Directiva de Aves), as ZEPA´s son zonas de especial protección para as aves silvestres. A Rede de  ZEPA´s é unha figura de protección, establecida na Directiva de Aves, para as 175 especies de aves consideradas máis ameazadas en Europa e, especialmente, para as aves migratorias. Un determinado lugar, para ser designado ZEPA, debe albergar un número mínimo de aves que lle outorgue unha importancia internacional.

As  ZEPA´s, xunto cos LIC (Lugares de Interese Comunitario), integran a Rede Natura 2000, cuxo obxectivo é a conservación da biodiversidade na Unión Europea.

As Zonas de Especial Protección para as Aves (ZEPAS) son zonas delimitadas e definidas polas Comunidades Autónomas, a partir de áreas que en cada rexión considéranse importantes para as aves.  O Ministerio de Medio Ambiente é o encargado de tramitar a documentación ante a Unión Europea.

As actividades humanas que están permitidas nas  ZEPA´s son todas aquelas que non prexudiquen ás especies de aves polas cales se protexeu dita zona.

A Orde  AAA/1260/2014, do 9 de xullo, pola que se declaran Zonas de Especial Protección para as Aves en augas mariñas españolas, «BOE» núm. 173, do 17 de xullo de 2014, establece a declaración de 39 espazos das augas mariñas baixo soberanía ou xurisdición española como Zonas de Especial Protección para as Aves (ZEPA), de conformidade co establecido na Lei 42/2007, do 13 de decembro, do Patrimonio Natural e da Biodiversidade. Entre eses espazos está o ES0000497 Espazo mariño da Costa da Morte, con unha superficie de 3.162,83 Km2.

Este espazo mariño ocupa gran parte da plataforma continental fronte á costa dá  Morte, no noroeste de Galicia. O interese do espazo radica na súa importancia como embude migratorio debido á súa privilexiada situación xeográfica e aos fortes ventos predominantes de compoñente  N e  NW. Estímase que máis dun millón de aves mariñas pasan por esta zona durante o verán-outono (migración  postnupcial). A maior parte das aves en migración proveñen do norte de Europa e  Siberia occidental, pero tamén hai especies mediterráneas (pardela balear,  Puffinus  mauretanicus),  neárticas (gaivota de  Sabine,  Larus  sabini) e do hemisferio Sur (pardela sombría,  Puffinus  griseus). A elevada produtividade da zona convértea tamén nunha importante área de alimentación, tanto para as especies en migración como para as locais (reprodutoras e  invernantes). Entre as reprodutoras locais destacan a gaivota  tridáctila (Rissa  tridactyla) e o  arao común ibérico (Uria  aalge  ibericus), que concentran as súas únicas colonias españolas nas costas enfrontadas ao espazo protexido. A zona conta tamén con colonias de  paíño europeo (Hydrobates  pelagicus) e corvo mariño  moñudo (Phalacrocorax  aristotelis  aristotelis).

 

A conservación destes taxóns na  ZEPA resulta prioritaria debido a que os seus valores poboacionais, status de ameaza ou representatividade xustifican a importancia ornitolóxica da área a nivel nacional e internacional.

Das 38 aves mariñas que aniñan nesta área, 20 considéranse taxóns chave de conservación prioritaria na ZEPA. Estas son:

■  Negrón común (Melanitta  nigra).

■  Colimbo grande (Gavia  immer).

■  Pardela cincenta atlántica (Calonectris  diomedea  borealis).

■  Pardela sombría (Puffinus  griseus).

■  Pardela  pichoneta (Puffinus  puffinus)

■  Pardela balear (Puffinus  mauretanicus).

■  Paíño europeo atlántico (Hydrobates  pelagicus  pelagicus).

■ Alcatraz atlántico (Morus  bassanus).

■ Corvo mariño  moñudo atlántico (Phalacrocorax  aristotelis  aristotelis).

■ Págao  pomarino (Stercorarius  pomarinus).

■ Págao parasito (Stercorarius  parasiticus).

■ Págao grande (Stercorarius  skua).

■ Gaivota  cabecinegra (Larus  melanocephalus).

■ Gaivota de  Sabine (Larus  sabini).

■ Gaivota sombría (Larus  fuscus).

■ Gaivota  tridáctila (Rissa  tridactyla).

■  Charrán  patinegro (Sterna  sandvicensis).

■  Charrán común (Sterna  hirundo).

■  Charrancito común (Sterna  albifrons).

■  Arao común (ibérico) (Uria  aalge (» ibericus»)).

De entre estes 20  taxóns, unicamente o  negrón común e a gaivota sombría, non quedan recollidos na Listaxe de Especies Silvestres en Réxime de Protección Especial (LESPE). Ademais o  arao común (ibérico), a  pardela balear, a  pardela  pichoneta e o corvo mariño  moñudo aparecen no Catálogo Español de Especies Ameazadas (CEEA) baixo a categoría de en perigo de extinción (EN) –as dúas primeiras- e vulnerable (VU)- as dúas últimas. O  LESPE e o CEEA están regulados polo Real Decreto 139/2011, do 4 de febreiro.

Por outra banda, débese sinalar que a  pardela balear atópase ameazada a nivel global segundo a Unión Internacional para a Conservación da Natureza (UICN), aparecendo nas Listas Vermellas como en perigo crítico (CR).

En relación ao arao común ibérico (Uria  aalge “ibericus”) cómpre sinalar a especie cría nas costas adxacentes á  ZEPA. Trátase dunha especie común invernante.

A  ZEPA constitúe a área mariña de extensión das únicas colonias de cría españolas desta especie.

A importancia da Rede Natura 2000 deriva da necesidade de facer efectiva a conservación de hábitats, flora e fauna, a través dos instrumentos previstos, como é a declaración de zonas ZEPA. Doutra banda, lembrar a obriga dos Estados de facela efectiva, que en tanto que debe prevalecer a protección dos devanditos lugares xa que doutro xeito non tería sentido, o cal conleva que as actividades que se pretendan levar a cabo nesta áreas teñen que ser compatibles cos obxectivos que perseguen tal protección.

 

Que é o LESPE e o CEEA?

A Listaxe de Especies Silvestres en Réxime de Protección Especial (LESPE) é un rexistro público de carácter administrativo e ámbito estatal que proporciona un amparo legal explícito ás especies,  subespecies e poboacións silvestres merecedoras dunha atención e protección particular en función do seu valor científico, ecolóxico, cultural, pola súa singularidade, rareza, ou grao de ameaza, así como aquelas que figuren como protexidas nas Directivas europeas e os convenios internacionais ratificados por España. Ademais, establece de maneira xenérica, as prohibicións ou actuacións que se consideren necesarias para garantir a conservación dos  taxones e poboacións incluídos na Listaxe.

As especies incluídas no  LESPE serán obxecto dun seguimento específico co fin de realizar unha avaliación periódica do seu estado de conservación. O seguimento centrarase na evolución da área de distribución das especies e o estado de conservación das súas poboacións, avaliación que será realizada considerando a evolución da área de distribución das especies e o estado das súas poboacións, con especial referencia ás estatísticas de capturas ou recolección, mortes accidentais e valoración da súa incidencia sobre a viabilidade da especie.

O Catálogo Español de Especies Ameazadas (CEEA), contido na listaxe, inclúe exclusivamente os  taxóns ou poboacións da biodiversidade ameazada, contidas nalgunha das dúas categorías de ameaza, “En perigo de extinción” ou “Vulnerable”, para as que será obrigatorio adoptar un “Plan de recuperación” ou un “Plan de conservación” respectivamente, e establece un marco estatal para as accións e instrumentos de conservación que deban elaborarse e aplicarse.