Artigo 6.2 da Directiva 92/43/CEE: Os Estados membros adoptarán as medidas apropiadas para evitar, nas zonas especiais de conservación, a deterioración dos hábitats naturais e dos hábitats de especies, así como as alteracións que repercutan nas especies que motivasen a designación das zonas, na medida en que ditas alteracións poidan ter un efecto apreciable no que respecta a os obxectivos da presente Directiva.
Resulta adecuado lembrar o contido íntegro do artigo 6.4 da Directiva 92/43/CEE do Consello, do 21 de maio de 1992, relativa á conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres, que di:
«Se, a pesar das conclusións negativas da avaliación das repercusións sobre o lugar e a falta de solucións alternativas, debese realizarse un plan ou proxecto por razóns imperiosas de interese público de primeira orde, incluídas razóns de índole social ou económica, o Estado membro tomará cantas medidas compensatorias sexan necesarias para garantir que a coherencia global de Natura 2000 quede protexida. Devandito Estado membro informará á Comisión das medidas compensatorias que adoptase.
No caso de que o lugar considerado albergue un tipo de hábitat natural e/ou unha especie prioritarios, unicamente poderanse alegar consideracións relacionadas coa saúde humana e a seguridade pública, ou relativas a consecuencias positivas de primordial importancia para o medio ambiente, ou ben, previa consulta á Comisión, outras razóns imperiosas de interese público de primeira orde».
Desde o momento en que un lugar figure na lista de lugares de importancia comunitaria, este quedará sometido ao disposto nos apartados 2, 3 e 4 do artigo 6 da Directiva 92/43/CEE.
Tamén será de aplicación ás zonas de especial protección para as aves, declaradas, no seu caso, polas Comunidades Autónomas correspondentes, ao amparo do artigo 4 da Directiva 79/409/CEE, o establecido nos apartados 2, 3 e 4 de leste mesmo artigo».
O «estado de conservación» considerarase «favorable» cando:
– os datos sobre a dinámica das poboacións da especie en cuestión indiquen que a mesma segue e pode seguir constituíndo a longo prazo un elemento vital dos hábitats naturais aos que pertenza, e
– a área de distribución natural da especie non se estea reducindo nin ameace con reducirse nun futuro previsible, e
– exista e probablemente siga existindo un hábitat de extensión suficiente para manter as súas poboacións a longo prazo.
O artigo 45 da Lei 42/2007, do 13 de decembro, do Patrimonio Natural e da Biodiversidade, establece a obrigación das Comunidades Autónomas de adoptar medidas específicas de conservación dos hábitats da Rede Natura 2000 e a necesidade de realizar unha adecuada avaliación das repercusións de calquera proxecto que poida supoñer unha deterioración do lugar, nos seguintes termos:
«1. Respecto das Zonas Especiais de Conservación e as Zonas de Especial Protección para as Aves, as Comunidades autónomas fixarán as medidas de conservación necesarias, que respondan as esixencias ecolóxicas dos tipos de hábitats naturais e das especies presentes en tales áreas, que implicarán:
a) Adecuados plans ou instrumentos de xestión, específicos aos lugares ou integrados noutros plans de desenvolvemento que inclúan, polo menos, os obxectivos de conservación do lugar e as medidas apropiadas para manter os espazos nun estado de conservación favorable.
b) Apropiadas medidas regulamentarias, administrativas ou contractuais.
2. Igualmente as administracións competentes tomarán as medidas apropiadas, en especial nos devanditos plans ou instrumentos de xestión, para evitar nos espazos da Rede Natura 2000 a deterioración dos hábitat naturais e dos hábitat das especies, así como as alteracións que nas especies que motivasen a designación destas áreas, na medida en que ditas alteracións poidan ter un efecto apreciable no que respecta a os obxectivos da presente lei.
3. Os órganos competentes deberán adoptar as medidas necesarias para evitar a deterioración ou a contaminación dos hábitats fóra da Rede Natura 2000.
4. Calquera plan, programa ou proxecto que, sen ter relación directa coa xestión do lugar ou sen ser necesario para a mesma, poida afectar de forma apreciable aos citados lugares, xa sexa individualmente ou en combinación con outros plans ou proxectos, someterase a unha adecuada avaliación das súas repercusións no lugar, que se realizará de acordo coas normas que sexan de aplicación, de acordo co establecido na lexislación básica estatal e nas normas adicionais de protección ditadas polas Comunidades autónomas, tendo en conta os obxectivos de conservación do devandito lugar. Á vista das conclusións da avaliación das repercusións no lugar e supeditado ao disposto no apartado 5 deste artigo, os órganos competentes para aprobar ou autorizar os plans, programas ou proxectos só poderán manifestar a súa conformidade cos mesmos tras asegurarse de que non causará prexuízo á integridade do lugar en cuestión e, se procede, tras sometelo a información pública.
5. Se, a pesar das conclusións negativas da avaliación das repercusións sobre o lugar e a falta de solucións alternativas, debese realizarse un plan, programa ou proxecto por razóns imperiosas de interese público de primeira orde, incluídas razóns de índole social ou económica, as Administracións Públicas competentes tomarán cantas medidas compensatorias sexan necesarias para garantir que a coherencia global de Natura 2000 quede protexida.
A concorrencia de razóns imperiosas de interese público de primeira orde só poderá declararse para cada suposto concreto:
a) Mediante unha lei.
b) Mediante acordo do Consello de Ministros, cando se trate de plans, programas ou proxectos que deban ser aprobados ou autorizados pola Administración Xeral do Estado, ou do órgano de Goberno da Comunidade autónoma. Devandito acordo deberá ser motivado e público.
A adopción das medidas compensatorias realizarase, no seu caso, durante o procedemento de avaliación ambiental de plans e programas e de avaliación de impacto ambiental de proxectos, de acordo co disposto na normativa aplicable. Ditas medidas aplicaranse na fase de planificación e execución que determine a avaliación ambiental.
Na sentenza dá Sala do contencioso-administrativo do Tribunal Supremo do 24 de febreiro de 2004 (RCA 39/2002 e 40/2002 acumulados), profúndase no significado do réxime de protección ambiental establecido no artigo 6 da Directiva 92/43/CEE e no artigo 6 do Real Decreto 1997/1995, do 7 de decembro, nos seguintes termos:
«O artigo 6 da Directiva 92/43/CEE obriga, en efecto, a que os Estados membros adopten as medidas apropiadas para evitar, nas zonas especiais de conservación, a deterioración dos hábitats naturais e dos hábitats de especies «[…] na medida en que ditas alteracións poidan ter un efecto apreciable no que respecta a os obxectivos da presente Directiva.» Con este designio, esixe que os plans ou proxectos que poidan afectar de forma apreciable aos citados lugares sométanse a unha adecuada avaliación das súas repercusións ambientais.
En canto ao Real Decreto 1997/1995, do 7 de decembro, o seu artigo 5, relativo ás «zonas especiais de conservación», dispón que cando a Comisión Europea, baseándose na lista proposta polo Estado español, seleccione e aprobe a lista de lugares de importancia comunitaria, estes lugares serán declarados pola Comunidade Autónoma correspondente como zonas especiais de conservación. Se lles han aplicar, desde entón, as medidas de conservación necesarias para o mantemento ou o restablecemento, nun estado de conservación favorable, dun tipo de hábitat natural dos do anexo I ou dunha especie das do anexo II.
No artigo 6, apartados tres e catro, do Real Decreto 1997/1995, que traspón ao noso ordenamento xurídico interno a parte da Directiva 92/43/CEE non incorporada previamente a el (algunhas das previsións desta xa foran recollidas na Lei 4/1989), reprodúcense os correlativos apartados do artigo 6 da citada Directiva. En consecuencia, hanse de someter a unha adecuada avaliación das repercusións sobre os lugares protexidos os plans ou proxectos que lles poidan afectar de forma apreciable. No caso de que devanditos lugares alberguen «un tipo de hábitat natural e/ou unha especie prioritarios, unicamente poderanse alegar consideracións relacionadas coa saúde humana e a seguridade pública, ou relativas a consecuencias positivas de primordial importancia para o medio ambiente, ou ben, outras razóns imperiosas de interese público de primeira orde»».
Por tanto, non serven aquelas medidas que non acrediten o seu carácter determinante para asegurar que non se causarán prexuízos graves aos hábitats da zona en cuestión.
Respecto diso, cabe poñer de relevo a protección reforzada, desde a perspectiva ambiental e de salvagarda da biodiversidade, que supón a clasificación duns determinados terreos, áreas ou lugares de ZEPA, conforme ao disposto na Directiva 79/409/CEE, do Consello, do 2 de abril de 1979, relativa á conservación das aves silvestres, segundo recoñeceu o Tribunal de Xustiza en reiterada xurisprudencia, que obriga aos Estados membros a cumprir a obrigación de adoptar as medidas adecuadas para ofrecer unha protección suficiente ás poboacións de aves definidas na mesma, que evite o risco da súa desaparición derivado da execución de proxectos de infraestruturas que ameacen os seus hábitats ( SSTJ do 25 de outubro de 2007 [ C- 334/04], 18 de decembro de 2007 [ C-186/06] e 14 de outubro de 2010 [ C-535/07]). Esta protección reforzada implica que, en absoluto, non cabe reputar de suficientes, desde unha perspectiva material, as medidas consistentes na mera formulación de medidas específicas de protección relativas exclusivamente a tres ou catro especies de aves, por poñer un exemplo, e a execución dun plan de vixilancia ambiental.
A efectos da presente Directiva, entenderase por:
«Conservación»: un conxunto de medidas necesarias para manter ou restablecer os hábitats naturais e as poboacións de especies de fauna e de flora silvestres nun estado favorable conforme as letras e) e i), é dicir, nun estado de conservación que garanta a distribucion natural da especie, a súa estrutura e funcións e a supervivencia desta no territorio, e polo tanto, que non esté en perigo nin que se atope ameazada nin sexa vulnerable nin marxinal.
Por tanto, os hábitats naturais do anexo I ou as especies do anexo II conlevan a obrigación de aplicar as medidas de conservación necesarias para o seu mantemento ou o seu restablecemento, nun estado de conservación favorable. Calquera proxecto ha de respectar a normativa en materia de protección do medio ambiente e da paisaxe, e os seus elementos naturais, e en tanto non se valore debidamente o impacto, non se pode conceder a licenza ou a autorización que proceda por razóns obvias de prudencia.
valfluvialdolouridocorcoesto.com 