O BOP da provincia da Coruña publicaba onte (05/06/2019), un anuncio de información pública no que se empraza ás persoas interesadas para facer alegacións, se o consideran preciso, ás obras que o concello de Cabana de Bergantiños prevé levar a cabo nas marxes de varios ríos do municipio que non se detallan.
As persoas interesadas en coñecer os detalles das obras e a localización destas poden dirixirse ben ao propio concello ou a Augas de Galicia, contando con un prazo de 20 días para elo (ata o 3 de xullo).
As obras consisten na ampliación, mantemento e mellora de viais municipais.
Xa está na rúa o libro “O río das nosas vidas: o Anllóns”, publicado e editado pola asociación ambiental e cultural Petón do Lobo.
“O río das nosas vidas: o Anllóns” é o cuarto libro que publica esta asociación e o quinto que produce como editora.
Fálase e publícase bastante sobre o río Anllóns, mais bótase de menos unha publicación que trate a fondo aqueles aspectos que cada vez nos preocupan máis, como é o caso dos problemas que afectan con máis intensidade aos ecosistemas fluviais e aos bosques de ribeira. Vivimos de espaldas aos ríos e o Anllóns e os seus numerosos afluentes non son unha excepción. A saúde dos ecosistemas fluviais, e en particular a saúde do río Anllóns, pende dun fío.
O 14 de marzo de cada ano, Día Internacional dos Ríos, desde a asociación ambiental e cultural Petón do Lobo lembramos os problemas que padece o Anllóns, mais con esta publicación preténdese ir un pouco máis lexos e deixar constancia das graves problemáticas que lle están a afectar.
Con unha intencionalidade claramente didáctica, queremos lembrar os problemas que están a afectar seriamente á saúde do Anllóns. As Administracións falan do desarrollo de proxectos vencellados ao desarrollo turístico do río, pero esquecen os impactos ambientais dos mesmos.
Hai multitude de problemas que afectan ao río Anllóns: a seca derivada do cambio climático, as centrais hidroeléctricas que ocupan o seu cauce, os vertidos de puríns, o abuso de pesticidas, de herbicidas, abonos, sulfatos, novas captacións de auga, fallos no saneamento das augas residuais, plástico, lixo, o chumbo dos proxectís de campos de tiro, o arsénico da antiga minaría…etc.
Vamos camiño de finiquitar a vida do noso río. As cidadás e os cidadáns temos que asumir un papel activo e coidar do noso río. Esixir tamén as Administracións responsables que cumpran cos seus deberes e coiden os ecosistemas fluviais. Decía o sociólogo Salvador Giner que “a primeira misión dos cidadáns é educar aos seus gobernantes”, “o cidadán democrático está sinalando aos seus representantes de forma constante onde está situado o umbral do tolerable” ou “o verdadeiramente revolucionario da democracia é que todos somos políticos”.
Por iso non podemos seguir sendo cómplices da súa morte e vamos a asumir un papel activo na súa defensa. Temos que sentir a súa alma, tratalo como tratan en Nova Zelandia aos seus ríos, isto é como persoas xurídicas, como seres titulares de dereitos. Só así podemos garantir a súa supervivencia e a súa funcionalidade.
O libro que ten unha finalidade sobre todo didáctica mergúllase na historia do río, nos valores culturais e na xeografía, ademais de dar boa cadra dos seus problemas ambientais.
Tamén queremos crear remorsos naquelas persoas físicas, xurídicas e administracións públicas que consciente ou inconscientemente danan o noso río, e facémolo e voltaremos a facelo, e incluso os sinalamos directamente, porque a partires de agora, quen dane ao Anllóns, vai a quedar constancia escrita do dano e da súa responsabilidade.
Sen dúbida non deixará indiferente a ningúen…., para ben e/ou para mal.
Lídia Senra: “Na Galiza urxe un modelo de xestión de residuos público 100%, descentralizado e baseado na redución, reciclaxe, reutilización e protección do medio ”
Visitou o Banco Máis Fedento do Mundo, en Ordes, con vistas ao macrovertedoiro da Areosa, en Cerceda, onde Sogama enterra o 88% do lixo que recibe a diario dos concellos de todo o país
Comprométese a seguir traballando no Parlamento Europeo para denunciar a continua ameaza que supón para as augas que bebe a poboación de Santiago, xa que os vertidos do marcrovertedoiro van ao Lengüelle, afluente do río Tambre
Ordes, 14 de maio de 2019. A eurodeputada Lídia Senra, candidata de En Marea: Compromiso por Europas ás eleccións europeas do 26 de maio, visitou este martes pola mañá o Banco Máis Fedento do Mundo, acompañada por veciños e veciñas da comarca de Ordes e por membros dos diferentes colectivos organizados na contorna en defensa do medio ambiente e do rural vivo. Senra considera fundamental que todos os habitantes da Galiza visiten este lugar e se senten no banco uns minutos para ‘gozar’ do cheiro e da aberración ambiental que supón o macrovertedoiro que Sogama ten na Areosa, no concello de Cerceda, dos máis grandes de toda Europa.
A eurodeputada denunciou que Sogama só xestiona o 12% do lixo que lle chega procedente dos concellos de toda Galiza, xa que o 88% restante dos residuos son enterrados directamente no macrovertedoiro sen selección, danando augas, terras, vidas. “Urxe outro modelo alternativo a este no que Xunta e Naturgy van da man para beneficio empresarial. É indignante que na actual UE se permitan, coa connivencia das Administracións, situacións deste tipo. Denunciámolo en reiteradas ocasións durante este mandato no Parlamento Europeo e seguiremo a facelo”, defende a candidata ás eleccións europeas do 26 de maio.
Neste sentido, incidiu na urxencia de poñer en marcha un novo modelo de tratamento de residuos totalmente público, descentralizado en cada concello ou comarca, e baseado na redución, reciclaxe e reutilización, respectuoso ante todo co medio ambiente. Criticou que Galiza está moi lonxe dos obxectivos de reutilización e reciclaxe de residuos marcados pola UE, fixados en que todos os concellos dos Estados membros reciclen o 50% dos residuos no 2020, o 55% no 2025, o 60% no 2030 e o 65% no 2035.
* Son fundamentais para manter o equilibrio dos areais.
* Son necesarias para que a area non se escape das praias.
* Destruír as dunas está clasificado como infraccións graves.
* As dunas son unha defensa do litoral.
* Protexen a costa, porque sen area os núcleos urbanos quedarían arrasados.
* A conservación das frontes dunares é un elemento chave para mitigar a súa erosión e frear o impacto dos temporais martítimos sobre os edificios e vivendas dá primeira liña de costa.
As píllaras dás dunas son aves protexidas porque corren perigo de desaparecer de Galicia.
Por iso necesitan tranquilidade e praias onde non se cribe a area.
Cómpre evitar a presencia humana nos sistemas dunares.
É moi importante que non haxa cans nos areais, xa que os cans son un factor de perturbación biolóxico moi grande.
Heliodoro Gallego Armesto escribía o 30 de abril de 1932, un artigo no número 519 da revista Vida gallega: ilustración regional, sobre o río Anllóns.
Comezaba facendo alusión ás citas que sobre este río realizaran xa no seu momento os xeógrafos romanos Mela, Strabón, Ptholomeo e Plinio co nome de Vir, e que ía tomando diferentes nomes segundo as parroquias polas que ía pasando, aínda que o máis coñecido era o Anllóns.
O río Lourido, afluente do Anllóns, nace na fonte Cardeira, no lugar de Aldemunde (Cabana de Bergantiños). Delimita os municipios de Cabana e Coristanco
O río Anllóns foi declarado Lugar de Importancia Comunitaria da Rede Natura 2000 desde o 2004 e ZEC desde o 2014. A súa extensión, de máis de cen hectáreas na comarca de Bergantiños, percorre os municipios de Carballo, Coristanco, Ponteceso e Cabana de Bergantiños atopando ao seu paso enclaves de gran beleza como o Refuxio de Verdes en Cereo (Coristanco).
Rego de Sta. Margarida na parroquia de Corcoesto ao seu paso polo lugar da RegueiraRego de Sta. Margarida na parroquia de Corcoesto, tributario do Anllóns
O río Anllóns nace nos montes de Xalo, na Pena Gallada, a unha latitude duns 519 metros por enriba do nivel do mar. Son moitos os afluentes do río Anllóns ao longo do seu percorrido:
Fonte: IGN. O río Anllóns nace na Pena Gallada e bordea a fraga de Vilar da Fraga. onde se ubica un campo de tiro. Moi preto está a canteira do Corgo, un espazo mineiro sen restaurar e que produce un gran impacto paisaxístico
Comezando por Laracha temos a Fonte Quenlle da Grela que desemboca no río Grande e multitude de regos: o rego de Cercido, o rego do Cubo, o rego da Graña, o rego do Soutullo, o rego Acheiro que conserva un bó número de muíños, o rego da Armada, o rego do Reiros, o rego do Novel, o río Pedamio, o río Calvelo, o río Rosende que nace en Montemaior e xúntase co Anllóns no límite entre Carballo e Coristanco, o rego do Queo, o rego do Añón, o río Grande que rega a Agra de Noví, o rego da Balsa, o rego de Lamela, o río do Gatos, o río Calvar, o rego Liñeiro e o rego de Cances que se xuntan para desembocar no Anllóns, o rego do Piñeiro, o rego da Fraga, o rego do Vao, o rego das Mazarocas, o rego das Devesas, o rego de Portocelo, o río Lourido, o rego de Sta. Margarida, o rego do Pardiñas, o rego do Ramallás, o rego do Erbecedo, o rego do Vilasuso, o rego do Souto que rega a Agra do Esto, o río Cundíns, que nace nos montes do Couso e xúntase co Anllóns no Esto (Cabana de Bergantiños) tras recoller as augas do río Cedreiro, que pasa polo lugar da Margarida, onde nos deixa unha fermosa imaxe da férveda da Margarida.
Instalacións do Campo de tiro na fraga de Vilar da Fraga, na parroquia larachesa de Soandres, á beira do río Anllóns e a escasos metros do seu nacemento. Fonte: IGN
Na parroquia de Soandres (Laracha) o río Anllóns circula á beira da fraga de Vilar da Fraga. Este bosque autóctono foi parcialmente eliminado para a construcción dun Clube de tiro olímpico, campo de tiro e prato e un Campo de tiro olímpico de 50 metros.
Os solos sobre os que se construiron as instalacións estaban clasificados como solo rústico de protección natural, solo rústico de protección de augas e solo rústico de protección agropecuaria.
Camiño real de Vilar da Fraga, en Soandres, á beira do Anllóns
O certo é que unha parte da fraga xa foi eliminada, e no seu lugar, e con afección ao camiño real, construiuse unha gran mole de cemento como clube de tiro e outras instalacións formigonadas aínda en construcción.
O solo rústico perdeu tal carácter ao eliminar os elementos naturais e ecolóxicos intrínsecos que o configuraban. Ao eliminar a funcionalidade dos solos e a fraga, xunto cos seus valores naturais e ecolóxicos de xeito irreversible, e perderse o carácter agrícola das parcelas, produciuse unha transformación urbanística non amparada legalmente.
O camiño histórico tal e como aparece reflictido no libro “INTERROGATORIO” da parroquia de San Pedro de Soandres de 1752, do Catastro do Marqués da Ensenada, incluido no fondo documental da Real Intendencia de Galicia, que se custodia no Arquivo do Reino de Galicia, coa signatura 46.322.2626, páxinas 5 e 6 do documento citado, está directamente afectado polas instalacións do campo de tiro, afectando directamente a este.
Camiño real de Vilar da Fraga truncado polas instalacións do campo de tiro
Este documento acredita que o Camiño real pasa pola Mansión de Atricondo é continuación do camiño de Santiago e segue por esta zona desde Hospital Bruma, AS Travesas, Santiago de Sumio, Encrobas, O Castelo, Picardel, Paradela, Refojo Mantiñán, Posadoiras, Santa Baia, Vilar de Fraga, ruta que seguiría cara Ponteceso pola marxe do río Anllóns ou ben a “Brigantia” Mansion de Brigantium (A Coruña). O Camiño real tamen coincidiría neste treito coa Vía Per Loca Marítima XX.
O Camiño real está vencellado á antiga vía romana en parte polos restos atopados en diferentes lugares moi próximos entre eles: Cerqueira, Refojo-Mantiñán, Codesuso-Millarade e Castro Baia, e sobre todo pola paraxe de Vista Alegre onde existe constancia dunha feira notoria e importante, andecedente do que é actualmente a feira de Paiosaco.
No documento denominado “Estudio de Impacto Ambiental para Instalación de Tiro Olímpico e Tiro o Prato no concello de Laracha”, o técnico redactor, recolle como impactos durante a fase de funcionamento:
– Emisións atmosféricas.
– Emisións acústicas.
– Xeración de residuos de proxectís.
Instalacións do clube de tiro olímpico de Soandres, á beira do río Anllóns, moi preto do seu nacemento
Na páxina 49/84 do estudo recoñece o técnico que: “Derivado da realización das actividades de tiro desenvoltas na instalación construídas prodúcese unha emisión de gases contaminantes derivados da combustión de pólvoras empregadas nos distintos tipos de munición o efecto contaminante é o resultado da acumulación de partículas en suspensión na atmósfera. Esta contaminación en situacións climáticas desfavorables (ventos constantes) podería traspasar os límites da área de execución, e esternderse polos arredores transportda polos ventos da zona”.
Nun Encontro organizado pola Sección de Patrimonio e Bens Culturais do Consello da Cultura Galega, tratouse sobre o O ESTADO ACTUAL DAS VÍAS ROMANAS EN GALICIA E A NECESIDADE DUNHA MAIOR PROTECCIÓN, coordenado polo experto D. Carlos Nárdiz Ortiz.
No desenvolvemento do encontro D. Carlos Nárdiz Ortiz falou do camiño real de Vilar da Fraga, parroquia de Soandres, no municipio de Laracha, e incluso se refire ao mesmo como vía romana.
Agora este camiño está moi afectado polas instalacións do campo de tiro nun tramo do mesmo.
Canteira do Corgo en Laracha, preto de Vilar da Fraga. Fonte: IGNFonte: IGN
En Cabana de Bergantiños o rego da Braña rega en Teixedo o pequeno val de Raposeiras e Ameneiros. En dirección a Beres pasamos polos Agros da Fonte e as Fervenzas. Toda a paisaxe e os seus elementos, entre eles a toponimia, fai referencia á auga.
Lavadoiro á beira do río Vao, en CoristancoLavadoiro de Conles, en CoristancoChanzos de pedra para baixar ao muíño do Cancelo, no río Cedreiro, parroquia de Cundíns
Non podemos esquecer o rego da Balsa que atravesa o val de Cesullas ata o Reguengo, o rego de Ponteceso, o rego dos Prados e o rego das Bouzas, estes tres últimos xa preto da desembocadura na ría de Corme –Laxe.
Desembocadura do río Anllóns
Xa na desembocadura entre o Malecón da Outrabanda e o Malecón do Couto o río camiña devagar cara a Xunqueira e o Monte de San Sebastián, coa súa mámoa no cume. Na desembocadura forma un esteiro e na saída ao mar forma A Barra, na que se desenvolve un amplo sistema dunar que se complementa coas dunas remontantes do Monte Branco.
Río Cedreiro na parroquia de Cundíns
Nas marxes consérvanse bosques de ribeira con amieiras, salgueiros, freixos, sabugueiros, carballos… Na beira do río e nas zonas de corrente lenta hai herbas da prata, fentos, brións…
Hai unha gran diversidade de aves (paxaros de ribeira, garzas, lavancos, merlo rieiro, limícolas…), anfibios (pintafontes, sapos, ras…), peixes (troitas, anguías, escalos…) e insectos (libeliñas, cabalos do demo, escaravellos…).
A vexetación riparia no val fluvial do Lourido
As propiedades máis significativas que converten aos bosques de ribeira en formacións ben diferenciadas e de gran valor son a súa alta diversidade biolóxica, a súa alta produtividade e o elevado dinamismo dos hábitats que acollen. Todo iso como consecuencia das súas particulares condicións hídricas, que favorecen o refuxio de especies propias de zonas climáticas frescas e húmidas en áreas máis cálidas e secas.
Regulan o microclima do río.
Aseguran a estabilidade das beiras.
Regulan o crecemento de macrófitas.
Son un hábitat ideal para un gran número de especies animais e vexetais.
Supoñen unha fonte de alimento para as especies que albergan.
Actúan como filtro fronte á entrada de sedimentos e sustancias químicas na canle.
Cumpren un papel de acumuladores de auga e sedimentos.
Funcionan como zonas de recarga de augas subterráneas.
Posúen un gran valor paisaxístico, recreativo e cultural.
Dada a súa importancia ecolóxica, e as vantaxes prácticas asociadas a unha boa conservación dos bosques aluviais, urxe a adopción de medidas encamiñadas á protección e rexeneración destes medios. Para iso, é imprescindible contar cun coñecemento real do estado da vexetación dos ríos, a partir da inventariación, caracterización e valoración destas comunidades.
Muíño no val fluvial do Lourido, entre as parroquias de Cereo, Corcoesto e Valenza, municipios de Cabana e Coristanco
As zonas riparias son importantes na ecoloxía, na xestión ambiental e na enxeñería civil, a causa do rol que desempeñan na conservación do chan, a biodiversidade do hábitat, e a influencia que exercen sobre a fauna e os ecosistemas acuáticos, incluídos as praderías, bosques, e sistemas acuáticos. Os termos bosque ripario, ou zona intermedia riparia, ou franxa riparia son utilizados para caracterizar á zona riparia. A raíz da palabra “riparia” provén do Latín ripa, que significa beira do río.
A ponte Lubiáns ou ponte Vella, entre os municipios de Carballo e Coristanco
No lugar da Revolta, en Carballo, atopamos o río Rosende, o afluente do Anllóns que salva a ponte Lubiáns. A ponte Lubiáns trasládanos a época romana. Diversas fontes sitúan nesta ponte a vía Per Loca Marítima e o camiño real que ía da Coruña a Fisterra. Outras fontes catalogan a ponte como medieval, e incluso en datas posteriores. Mais sin dúbida é unha das pontes máis fermosas.
O Semanario Independiente El Tea no seu número 188 recollía o 7 de setembro de 1917, a noticia do aproveitamento das augas do río Rosende, en Carballo, para a produción eléctrica e empregala no servizo de alumeado público e privado no termo municipal da vila. O beneficiario da concesión era Juan María Sanjurjo Pérez, o que nos dá unha idea aproximada da data na que se instalou o primeiro alumeado público na cabeceira da comarca.
Semanario Independiente El TeaPonte Lubiáns ou ponte VellaPonte Lubiáns, no lugar de Montecelo, parroquia de Oca
Desde o seu nacemento ata a desembocadura, o río Anllóns efectúa un percorrido de 54,4 km cun índice de sinuosidade de 1,43 que permite incluílo na categoría de río sinuoso. No seu percorrido salva un desnivel duns 420 m que representa unha pendente media suave do 0,77%. No tramo de Verdes, á vez que recibe ao Vao, sofre un encaixonamento cunha sucesión de rápidos. A súa conca ten unha extensión de 519 km2.
Despois dun rápido descenso dos montes do Xalo e Santa Baia remánsase e discorre maino e sinuoso cara á desembocadura, agás no tramo do Couto de Verdes, onde se encaixa e forma unha sucesión de rápidos e pequenos saltos. Nos seus afluentes abondan as fervenzas.
Unha das fervenzas máis fermosas atopámola no lugar da Margarida, na parroquia de Cundíns. Con motivo da celebración do Día Internacional dos Ríos, cada 14 de marzo, temos que tomar conciencia da necesidade de coidar os nosos ríos, o río do noso lugar ou da nosa parroquia, e por suposto coidar deles todos os días do ano.
Fervenza do Pozo da Forca, na cabeceira do río Cundíns
Outra das fervenzas, agochada en parte tras a estrada que vai de Corcoesto a Beres é a da Regueira, no rego de Sta. Margarida na parroquia de Corcoesto, rego que nace no lugar de Baneira aos pés do monte Perrol.
Fervenza da Regueira en Corcoesto
Pero hai máis fervenzas como a do rego da Barcia, que nace nas terras do Vao ou As Samesugas, vólvese fervenza na Baiabosa e verte augas ós caldeiros do Pozo da Forca, unha das cabeceiras do río Cundíns, afluente do Anllóns.
Fervenza da Margarida no río Cundíns, tributario do Anllóns
A fervenza de San Paio, na parroquia de Entrecruces (Carballo), no linde co concello de Tordoia, no río de Outón tamén chamado da Férveda e Taboada, un afluente do río Grande que á súa vez desemboca no Anllóns.
Fervenza de San Paio
E non podemos esquecer a fervenza de Ramil, no rego da Férveda, afluente do Casal do Perros (río Grande-Anllóns), no lugar de Ramil (Santa Eufemia), na parroquia de Rus (Carballo).
Fervenza de Rus
Problemas ambientais no río Anllóns
Contaminación no cauce polas obras das centrais hidroeléctricas e limpeza dos encoros. O caso do encoro de Sta. Mariña de Corcoesto, 27 de setembro de 2016
As empresas hidroeléctricas que explotan os encoros dos nosos ríos realizan con certa periodicidade a limpeza dos cauces fluviais. Na realización destas tarefas, as empresas que as executan, ás veces non son moi coidadosas. A vertedura de aceite ou gasóleo no cauce e un verquido de escombros procedentes deste, a escasos 5 metros da capela de Sta. Mariña do Remuiño, en Corcoesto, aconteceu xa varias veces nesta paraxe.
A seca e o cambio climático, un problema que afecta aos ecosistemas fluviais
A grave diminución do caudal do Anllóns, que ameaza con non garantir o cauce ecolóxico necesario para a vida fluvial, tamén é un problema que se manifesta cada ano nas tempadas de seca.
Caudal baixo no río Anllóns, ao seu paso por CorcoestoObras de limpeza ou recheo no cauce do río Anllóns que xestiona Unión Fenosa (central hidroeléctrica de Corcoesto)Obras de recheo no cauce do río Anllóns que xestiona Unión Fenosa (central hidroeléctrica de Corcoesto)
O uso e abuso de herbicidas, pesticidas e fertilizantes nas explotacións gandeiras e agrícolas
Cada vez empréganse máis herbicidas e en concentracións cada vez maiores. Existe unha probabilidade seria de estarmos expostos cada vez máis a estes tóxicos. A Axencia Internacional para a Investigación do Cancro, da Organización Mundial da Sáude (OMS) xa advertiu, e de feito, xa clasificou ao herbicida máis coñecido e usado, o glifosato, como “probablemente carcinóxeno para os seres humanos”. Abondan as evidencias científicas sobre do risco deste herbicida, e sen embargo, cada vez emprégase máis.
En humanos, os síntomas de envelenamento inclúen irritacións dérmicas e oculares, náuseas e mareos, edema pulmonar, descenso da presión sanguínea, reaccións alérxicas, dor abdominal, perda masiva de líquido gastrointestinal, vómito, perda de conciencia, destrución de glóbulos vermellos, electrocardiogramas anormais e dano ou falla renal.
Parcela agrícola na parroquia de Langueirón, Ponteceso, cos efectos dos herbicidas
Todo produto pesticida contén, ademais do ingrediente “activo”, outras substancias cuxa función é facilitar a súa manexo ou aumentar a súa eficacia. Así, entre moitos dos compoñentes, estes produtos conteñen entre outros:
Ácido pelargónico que produce irritación ocular e dérmica severas, irritación do tracto respiratorio.
Hidróxido de potasio que produce lesións oculares irreversibles, ulceraciones cutáneas profundas, ulceraciones severas do tracto dixestivo, irritación severa do tracto respiratorio.
Sulfito sódico que produce irritación ocular e dérmica severas concomitantes con vómitos e diarrea, alerxia cutánea, reaccións alérxicas severas.
Ácido sórbico que produce irritación cutánea, náusea, vómito, neumonitis química, angina, reaccións alérxicas.
Entre os efectos sobre o medio ambiente cómpre destacar os producidos polo arrastre do vento. O pesticida dana flores silvestres e poden afectar algunhas especies a máis de 20 metros
Entre 14% e 78% do glifosato aplicado sae do lugar onde se aplica. Especies sensibles morreron a 40 metros. Os modelos indican que especies susceptibles poden morrer a 100 metros. Atopáronse residuos a 400 metros do sitio de aplicación terrestre.
O glifosato tamén afecta ás augas e pódeas contaminar. Por exemplo, contaminou por escorrentía dous estanques en granxas de Canadá, un por un tratamento agrícola e o outro por un derrame; contaminou augas superficiais en Holanda; e sete pozos en Estados Unidos (un en Texas e seis en Virginia) atopáronse contaminados con Glifosato.
Cada vez as granxas empregan máis herbicidas e en concentracións máis importantes. O abuso e descontrol destas substancias afectan ao ser humano e a vida do planeta.
Os herbicidas son os responsables en boa medida da morte e extinción das nosas abellas, animais claves dos ecosistemas e do seu equilibrio
Na comarca de Bergantiños o problema comeza a ser preocupante. Grandes extensións de terreos son tratadas con herbicidas incluso á beira de regatos, fontes, ríos…etc. Estamos ante un problema ambiental e de saúde humana que debera preocuparnos máis.
Fallos nos sistemas de depuración das augas residuais
Boa parte da contaminación do río Anllóns débese aos fallos nos sistemas de depuración de augas residuais ou incluso, á ausencia destes.
Depuradora de Vilaverde, no municipio de Coristanco, case á beira do río Anllóns
Arsénico no río Anllóns
Un traballo publicado na revista Environmental Monitoring and Assessment levado a cabo por investigadores do departamento de Edafoloxía e Química Agrícola da Facultade de Farmacia (Universidade de Santiago), da man de Rosa Devesa-Rey e baixo a dirección de Francisco Díaz-Ferros conclúe que os niveis de arsénico detectados nos chans e as augas da parroquia de Corcoesto (Cabana de Bergantiños) non só son alarmantes, senón que resultan “tóxicos” e son consecuencia directa da mina de ouro que pecharon os ingleses cara a 1930. Augas abaixo da localización das antigas minas existe unha concentración anormal de arsénico nos sedimentos, nun tramo de dous a tres quilómetros. Esta concentración supera ata 12 veces os niveis permitidos en chans contaminados. É dicir, que se o nivel xenérico de referencia é de 50 miligramos de arsénico por quilo de terra, en mostras recollidas no Anllóns alcanzábanse os 600 miligramos por quilo. O experto explicou en diversos medios de comunicación que estaba previsto completar a investigación coa análise das augas subterráneas e os pozos, pero iso aínda “está pendente”. “Sería interesantísimo”, explicaba publicamente, porque “está demostrado que o arsénico é un carcinógeno”. De feito, “aínda que nas plantas non se obtiveron resultados tan claros”, comprobouse que a contaminación por arsénico na zona reducía “nun 50%” a actividade biolóxica dunha serie de microorganismos”. “Non se pode asegurar ao 100% que o arsénico proceda dos antigos labores mineiros porque non existen estudos previos \[é dicir, do século XIX\]”, explicaba Díaz-Ferros, “pero si se pode dicir que é a orixe máis segura”.
Mina da Lampreeira, en Corcoesto, preto do río Anllóns
As minas antigas removeron a rocha, e sen a protección da capa vexetal a “escorrentía supeficial” arrastrou o arsénico. Os sedimentos envelenados que recolleu este equipo no río corresponden, “probablemente, aos últimos 50 anos”.
O estudo científico asinado por Devesa-Rey e Díaz-Ferros conclúe que a acumulación de arsénico augas abaixo “pode considerarse unha consecuencia directa da actividade mineira”. “A súa toxicidade para as poboacións bentónicas”, os seres vivos da auga, “permite considerar este elemento como de elevada preocupación ambiental” e fai “necesario un coidadoso seguimento”.
A pesares de que a actividade mineira xa non existe desde hai máis dun século, o río aínda verte ao redor de 850 quilos de veleno ao ano.
Paraxe de Sta. Mariña, na parroquia de Corcoesto. As paisaxes esmorecen con postes de luz ubicados en calquer lugar, liñas eléctricas que sobrevoan lugares emblemáticos, abandono dos seus elementos …etc.
O arsénico e o fallido proxecto mineiro, que a multinacional canadiana Edgewater planificaba, para reactivar a minería de ouro en Corcoesto
Nun informe técnico do ano 2013, o enxeñeiro agrícola Iván Martínez Lorenzo, indicaba en relación ao arsénico presente nos mananciais de Corcoesto que:
“La presencia de arsénico en algunos de los manantiales de Corcoesto, en cantidades muy superiores a la establecida para la protección de la salud humana (10 microgramos por litro), supone un peligro manifiesto para la salud humana de la población afectada. En el proyecto presentado por la empresa se reflejan concentraciones de arsénico de hasta 118,7 microgramos por litro en manantiales destinados al consumo humano y ganadero:
– Manantial de Santa Mariña: 12,76 microgramos por litro.
– Manantial de Augalavada: 83,06 microgramos por litro.
– Manantial de As Labradas: 13,42 microgramos por litro.
– Picotos Sur: 118,77 microgramos por litro.
– Picotos Norte: 47,95 microgramos por litro. -Augalavada 2: 22.06 microgramos por litro.
(Datos procedentes de: Control Preoperacional de Aguas Superficiales de Corcoesto realizado por la empresa Applus Norcontrol S.L.u. con fecha de 17 octubre de 2011 y que figura como Anexo al Estudio de Impacto Ambiental presentado por la empresa promotora del proyecto minero).
En el Real Decreto 140/2003, de 7 de febrero, por el que se establecen los criterios sanitarios de la calidad del agua de consumo humano, en el ANEXO I. Parámetros y valores paramétricos, para el arsénico establece que el valor paramétrico no puede superar los 10 μg/l.
Por tanto estos datos son muy preocupantes ya que algunos de los manantiales citados abastecen a la población de Corcoesto, para su consumo y para las explotaciones ganaderas, Y MÁS CUANDO EL PROMOTOR RECONOCE EN EL PROXECTO UN VERTIDO DE 0,077 mg/litro es decir, (77 μg/litro). Valor claramente superior al límite máximo legislado para el vertido al medio receptor (0,05 mg/litro) es decir, (50 μg/litro).
Cabe señalar que el arsénico se trasmite por vía digestiva, inhalatoria (a través del polvo) y por vía dérmica, que es cancerígeno y que produce efectos adversos para el medio ambiente.
En el Anexo X del EIA Caracterización de los estériles de la mina se presentan los resultados de la determinación de las características de vertido de las aguas d drenaje de las escombreras. Partiendo de los valores del análisis del líquido de extracción de los ensayos de lixiviación para las 9 muestras de estéril de mina se han obtenido valores medios, máximos y mínimos de concentración en cada parámetro Si se comparan los parámetros de vertido calculados con los valores de referencia legislados y naturales (locales) del medio receptor, se concluye lo siguiente:
Todos los parámetros excepto el arsénico (0,077 mg/l) y el níquel (0,036 mg/l) están por debajo de los límites legislados para el medio receptor.
El arsénico y el níquel tienen un contenido medio muy próximo al límite máximo legislado para el medio receptor (0,05 mg/l y 0,02 mg/l, respectivamente).
El contenido en arsénico del vertido calculado (0,077 mg/l) presenta un contenido claramente por debajo de los valores de algunos de los manantiales de la zona (de hasta 0,191 mg/l) y muy inferior a los valores de las aguas subterráneas profundas (0,593 mg/l).
La concentración de níquel estimada (0,036 mg/l) supera ligeramente el valor legislado para el medio receptor, si bien se encuentran por debajo de valores naturales medidos en las aguas subterráneas profundas.
(Datos procedentes de: páginas 179 y 180 de la memoria del ESTUDIO DE IMPACTO AMBIENTAL DEL PROYECTO DE EXPLOTACIÓN DE ORO EN LA MINA DE CORCOESTO (A CORUÑA) presentado por la empresa promotora del proyecto minero, Mineira de Corcoesto, S.L.U, filial de la canadiense Edgewater Exploration Ltd.).
Parroquia de Corcoesto co río Anllóns ao fondo
Esto implica el deber de las Administraciones públicas de velar de forma inmediata por la salud de la población y el rechazo absoluto de un proyecto minero que va a incrementar esas concentraciones y frenar la restauración como se aprecia claramente, la empresa promotora del proyecto trata de minimizar las concentraciones de arsénico, ya que luego, en el segundo punto, habla de que: “Él arsénico y él níquel tienen un CONTENIDO MEDIO MUY PRÓXIMO AL LÍMITE MÁXIMO…”. HABLA AQUÍ LA EMPRESA DE LÍMITE MEDIO, (HACE LA MEDIA DE TODAS LAS CONCENTRACIONES), ENMASCARA LOS DATOS Y LA REALIDAD DE LAS CONCENTRACIONES DE ARSÉNICO, YA QUE LUEGO, TAL Y COMO SE PRUEBA EN LOS ANÁLISIS, SE APRECIA CLARAMENTE COMO HAY MANANTIALES QUE SUPERAN LA CONCENTRACIÓN LÍMITE PARA CONSUMO HUMANO Y INCLUSO LA ESTABLECIDA PARA EL MEDIO RECEPTOR. LO MISMO HACE CON EL NÍQUEL.
Por otra parte, el punto tercero es alarmante, la propia empresa promotora está reconociendo que “El contenido en arsénico del vertido calculado (0,077 mg/l) presenta un contenido claramente por debajo de los valores de algunos de los manantiales de la zona (de hasta 0,191 mg/l) y muy inferior a los valores de las aguas subterráneas profundas (0,593 mg/l)”.
Está reconociendo la existencia de 191 microgramos por litro en algunos de los manantiales y 593 microgramos por litro en aguas subterráneas profundas, con la consiguiente contaminación de los acuíferos existentes, y más grave aún si tenemos en cuenta que a estas concentraciones le hay que añadir los 77 microgramos por litro a mayores que va a verter la empresa, y teniendo en cuenta también que las poblaciones de Corcoesto, Cereo y Valenza (ayuntamientos de Cabana y Coristanco), se abastecen de dichos manantiales y acuíferos, paraconsumo humano y ganadero.
El terreno contaminado nunca podrá limpiarse completamente por lo que,cuando abandone la mina de Cabana de Bergantiños, la multinacional canadiense encapsulará parte de la balsa, pero el resto contendrá toneladas de arsénico muy molido que, tendrá más capacidad para disolverse y filtrarse”.
O río Anllóns, Lugar de Interese Comunitario e Zona de Especial Protección para as Aves, é un paraíso ibérico para ornitólogos que buscan especies exóticas en plena viaxe a países cálidos. Sen embargo arroxa polo menos 850 quilos de arsénico ao seu esteiro; máis veleno, en proporción, que o que verten ríos industrializados como o Támesis, o Sena, o Loira ou o Ródano. A maior parte desta substancia procede das arsenopiritas trituradas que deixou como consecuencia a anterior empresa.
Arsenopirita
Hai un século levou 2.363 onzas, e a pesar de practicar unha minería menos invasiva que a que agora se pretende, a choiva, os arroios e o Anllóns seguen lamendo veleno ao pasar por Corcoesto. O ouro está dentro da arsenopirita, e aparece en maior proporción naquelas rocas con alto contido de arsénico. Segundo o informe científico nas antigas minas de Corcoesto, as rochas presentan unha cantidade de arsénico 50.000 veces maior do habitual e os chans multiplican por 400 a proporción dun terreo non contaminado.
O arsénico pode estar disolto na auga de consumo
A auga do río aproxímase ao límite admitido por Europa e as mostras que revelan maior cantidade de arsénico son, precisamente, as que se tomaron nos tramos seguintes ás antigas minas de Corcoesto.
Desembocadura do Anllóns coa casa de Pondal ao fondo
Río salmoneiro “a medias”
A Xunta inclúe o río Anllóns e dous dos seus afluentes entre as principais masas de augas salmoneiras. Así consta na orde anual da Consellería de Pesca que regula as normas da pesca fluvial de cada tempada. En concreto, aparecen delimitados tres tramos de leito, que suman uns 18 quilómetros de longo. En todos os casos, no municipio de Cabana, aínda que nunha parte na fronteira con Ponteceso. O primeiro é o que ten o límite superior na Ponte Cardezo, e o inferior, en Sta. Mariña en Corcoesto, entre Cabana e Ponteceso, xusto na parte superior da zona de desembocadura. Ocupa, aproximadamente, uns 9,4 quilómetros. O segundo e o terceiro son pequenos cursos. Un é o do río da Balsa, desde a ponte do mesmo nome ata a desembocadura do Anllóns, e o outro o de Cundíns, desde a ponte de Muíño Novo tamén ata a desembocadura do tramo matriz. O primeiro mide 5 quilómetros e medio, e o segundo, algo menos de 3. Esta catalogación aparece xunto á doutros ríos con moita máis tradición salmonera, como o Lérez, o Mandeo, o Masma, o Tea, o Ulla ou o Vexa.
Nas normas pesqueiras doutros anos, as referencias salmoneiras á zona eran máis ben escasas ou nulas, pero arestora inclúense directamente nas «principais masas de auga salmoneiras». Aínda que, en efecto, ata hai algúns anos sí era frecuente capturar salmóns nesa zona, ou velos en boa cantidade no esteiro, subindo á desova. Pero iso pasou á historia.
Salto de auga no río Anllóns
Probablemente algo tería que ver a solta de 5.000 alevíns realizada na Garga pola Xunta de Galicia non ano 2013. A cualificación de masa salmonera leva implícita a necesidade de que os afeccionados cumpran unhas normas e prescricións específicas para a súa captura (prazos, dimensións das pezas…), que se detallan na normativa autonómica.
Constatouse ao longo do ano 2016 a presenza de exemplares de recente entrada baixo as presas de Caldas e Corcoesto, varios quilómetros río arriba de onde se realizou a solta. Tras aquela primeira acción, ao longo de 2014 e 2015 repoboouse o curso baixo do río con preto de 100.000 crías en diversas.
A Xunta de Galicia explicou que tras realizar varios controis, comprobouse unha boa adaptación destas crías, polo que durante este ano constatáronse os primeiros retornos de certa importancia.
Trabas nos cauces para os salmónidos
Con todo, a pesar da recuperación da especie, persisten algúns obstáculos que deberán ser reparados para facilitar que os peixes remonten o río e completen o seu ciclo vital. Desde a Consellería competente en materia ambiental explican que durante o verán, os axentes de Medio Ambiente tiveron que subir manualmente varios exemplares que quedaron estancados baixo a presa de Caldas, situada entre A Garga e Cardezo. As barreiras no leito, sumadas ao pouco caudal que leva o río debido ás escasas choivas deste ano, dificultaron que os peixes poidan subir máis arriba. O aspecto positivo, por outra banda, é que a contaminación, aparentemente, é menor no curso medio-baixo do Anllóns, tendo en conta que a depuradora de Vilaverde, en Cereo, funciona a pleno rendemento desde comezos do ano 2016.
Sen embargo os animais non poden saltar a barreira das minicentrais, tal e como constatan na Xunta de Galicia. Se hai pouca auga, e coas escadas que hai, non poden subir a desovar.
A Paisaxe descoidada na desembocadura do Anllóns
As paisaxes definen as características dos pobos e das súas xentes. Por iso é moi importante o seu coidado e fomentar a cultura do territorio nas comunidades que o habitan.
Existe a necesidade urxente de adaptar o espazo xeográfico para os efectos do proceso do cambio climático, que se manifesta de forma cada vez máis evidente.
Edificios a medio rematar co esqueleto de ladrillo e formigón, chapas metálicas, restos de construcións de cemento abandonadas….etc. Estes son algúns dos elementos que distorsionan as nosas paisaxes. A isto hai que engadir a presencia de plástico incluso no medio dos montes.
Desembocadura do Anllóns, no Malecón do Couto hai unha obra sen rematar e ao pé do río construcións de chapa abandonadas
As prantacións de eucaliptais
As prantacións de eucaliptais son cada vez máis comúns á beira dos ríos. Especialmente dramático é o caso do bosque da Ribeira da Pena. Este bosque está situado entre os municipios de Tordoia, Cerceda e Carballo configurando un espazo de aproximadamente 80 hectáreas. Sin dúbida é un dos espazos autóctonos coa vexetación máis importante da Costa da Morte.
Cada día vai desaparecendo progresivamente o bosque autóctono para ser substituido por eucaliptos, ante o desleixo das administracións responsables, que permiten pasivas que vaia desaparecendo a biodiversidade dos nosos ecosistemas.
Entre os animais máis susceptibles á acidificación dos solos producida polos eucaliptos está a píntega común ou salamátiga. A píntega ou salamántiga común ten unha subespecie de seu en Galicia, a Salamandra salamandra gallaica.
A píntega, o animal máis característico do val fluvial do río Lourido
Pero como afecta a eucaliptización a estes animais?
Os eucaliptos consomen bastante auga debido a súa elevada evapotranspiración. Ademais son moi selectivos cos nutrintes que escollen do chan. Entre eses minerais que acaparan do chan en concentracións importantes está o calcio. Isto produce un descenso importante do pH e a conseguinte acidificación dos solos. Ao quedarse o chan sen calcio, libéranse importantes concentracións de aluminio coa conseguinte toxicidade para as plantas. As plantas e os animais atópanse de súpeto, con que as condicións dos ecosistemas xa non son as adecuadas para a súa supervivencia.
O eucalipto produce unha perda de calcio importante nos solos e un incremento da concentración de aluminio
Os solos ácedos crían moitos fungos que xeran un entramado de micelios ou filamentos brancos que producen a impermeabilización do solo. É o fenómeno coñecido como water repellency, que impide que a auga se filtre. Aumenta así a escorrentía superficial e a erosión laminar.
En Galicia milleiros de hectáreas de solos están perdendo as súas propiedades naturais por mor dos eucaliptos. Ademais deixan de ser espazos adecuados para o desarrollo da flora, da fauna, a auga e a súa capacidade produtiva a longo prazo.
Os produtores forestais e a industria minimizan a importancia destes impactos cando non debera ser así, porque a consecuencia é un atentado ecolóxico de primeira magnitude.
A Xunta de Galicia debera analizar as consecuencias da súa política expansionista dos eucaliptos e mudar drásticamente as políticas con respecto a estes, xa que está a ser cómplice do que podería ser un atentado ecolóxico sen precedentes na nosa historia.
Talas de masas autóctonas do bosque Ribeira da Pena, para seren substituídas por eucaliptais
O desleixo das Administracións responsables
Vertidos aos cauces, falla de saneamento das parroquias e dos núcleos, exceso de puríns producidos polas granxas, o uso de herbicidas, pesticidas, a desaparición progresiva dos bosques de ribeira, a substitución do bosque autóctono polas plantacións de piñeiros e eucaliptais, o arsénico, a seca e o cambio climático…..etc. Todo isto ameaza ao río Anllóns e aos ecosistemas fluviais, e o máis grave é que trátase dunha ameaza real.
Prantación de eucaliptos. Ao fondo, plantación de piñeirosLiña de alta tensión que atravesa os municipios de Cabana e CoristancoRego no val fluvial do LouridoMuíño no val fluvial do río LouridoPunto de vertido incontrolado no monte, en Coristanco
Perdemos ao río das nosas vidas
Que están a facer as Administracións responsables para evitalo? Que estamos a facer cada un de nós para evitalo? Que están a facer os concellos? Que está a facer Augas de Galicia?
A nosa pasividade, a pasividade de cada un de nós e de todos, compromete a saúde do río das nosas vidas: o Anllóns.
Val de Bello na parroquia de Corcoesto, que atravesa o rego de Sta. Margarida tributario do río Anllóns. As prantacións masivas de eucaliptais mudan a paisaxe
A Paisaxe é un elemento espiritual. É moi importante que os poderes públicos a todos os niveis, protexan os valores espirituais que completan as relación dos individuos e das comunidades coa súa contorna, para avanzar na creación e consolidación dunha cultura do territorio.
O recoñecemento polo dereito dun interese paisaxístico e, por conseguinte, dun “dereito á paisaxe” permite a satisfacción das necesidades máis profundas das poboacións. Se estas necesidades son estimuladas, recoñecidas e protexidas polas autoridades públicas, pode establecerse un vínculo profundo entre as poboacións e o territorio. Deste vínculo pode nacer unha verdadeira cultura do territorio.
Esta cultura constitúe unha condición indispensable para impedir a degradación do territorio causada pola satisfacción de necesidades meramente materiais dos individuos.
Un gran número de catástrofes – como a desfeita da serra do Gontón, no municipio de Cabana de Bergantiños para permitir a Naturgy a instalación de tres eólicos – son provocadas probablemente pola negación desta cultura e a satisfacción esaxerada dos intereses baseados na explotación material dos recursos territoriais.
Sin dúbida a Paisaxe ou as Paisaxes é un dereito individual das persoas, pero tamén é un dereito colectivo, das comunidades que forman parte dela. Mentras que se explosionen serras de elevada calidade paisaxística para instalar viraventos, non existirá unha verdadeira cultura do territorio.
O Convenio europeo da Paisaxe recoñece o dereito á Paisaxe nunha triple vertente:
a) Como espazo de formación das culturas locais, polo tanto é un elemento educativo e formativo.
b) Como patrimonio natural e cultural.
c) Como elemento que contribúe ao benestar dos seres humanos, e polo tanto, que inflúe e forma parte da súa saúde e do benestar físico, psíquico e social. É un elemento esencial na calidade de vida das persoas. É un elemento que inflúe na propia saúde humana.
Tendo en conta o anterior e sabendo que en Galicia, correspóndelle ao Instituto de Estudos do Territorio (IET) a xestión das nosas Paisaxes, cómpre preguntarse os motivos polos que se permite que unha empresa eólica como Naturgy instale tres viraventos na serra do Gontón, cando ademais existiu un gran número de alegacións referidas á súa defensa. E por que se permite que esta mesma empresa explosione a serra para a súa instalación. Onde está o dereito á Paisaxe nestas actuacións?
Preguntamos a Guillerme Evia, director do IET sobre este tema e esperamos a resposta.
Vistas da ría de Corme -Laxe desde o mirador de Sinde
“A explotación (a das minas de San Fins, en Lousame) non produce residuos mineiros, máis ao contrario, débese indicar que conceptualmente os consume” ou velaquí estoutra afirmación, tamén memorable: “Non coñezo na provincia da Coruña unha medida tan drástica e profunda para a restauración como é o reprocesado e eliminación da escombreira”.
Estas palabras resumen a filosofía da Dirección xeral de Enerxía e Minas da Xunta de Galicia, no tocante á restauración dos espazos mineiros degradados. En concreto, esta é a resposta dun empregado público, enxeñeiro de minas do departamento que dirixe Ángel Bernardo Tahoces, director xeral de enerxía e minas da Xunta de Galicia e do que se coñecía recentemente a súa imputación por parte do xulgado de Noia, en relación á autorización da posta en marcha das minas de San Fins, en Lousame, sen terse aprobado a preceptiva avaliación ambiental do proxecto.
Na contestación a unha solicitude de medidas ambientais efectuada pola asociación ambiental Petón do Lobo, funcionarios do departamento que dirixe Tahoces, referíanse ao excesivo da solicitude nos seguintes termos:
“Ao respecto do seguimento sobre o control dos vertidos na escombreira, só podemos indicar que estes non poden existir.Os proxectos aprobados non contemplan escombreira.Non contemplan a produción de escombros.Non contemplan a produción de residuos mineiros. En todo caso contemplan exclusivamente o reaproveitamento e eliminación da antiga escombreira”.
Xa non é só que non existiran residuos, que é o propio de toda a actividade mineira despois de extraer o codiciado mineral, senón que no caso das minas de San Fins, os residuos incluso os eliminaban, desaparecían, como cousa de maxia. Claro que había que fiarse das palabras desta xente, todos eles empregados públicos da Dirección Xeral de Enerxía e Minas, porque por ningures explicaban os impactos que a actividade mineira ía ter na área afectada (un val fluvial). Puidera ser que a normativa daquela época non esixía documento ambiental?
Continuaba o funcionario dicindo: “Carezo de datos sobre o seu deseño (balsa de decantación), pero non amosa signos de debilidade. Ao respecto da pendente dos noiros dos depósitos, afondar novamente no proceso de eliminación avanzado no que están”.
“O denunciante indica ausencia de controis e falla de bombeos regulares, augas ácedas e contido en metais, observacións todas elas que lle corresponden a Augas de Galicia. No marco da normativa ambiental e de seguranza mineira, estanse a realizar os controis establecidos pola normativa de aplicación, a través fundamentalmente do Plan de Labores anual”.
A política de “balóns fóra” e “o que non consta escrito non existe” predomina neste singular departamento da Xunta de Galicia.
“O denunciante solicita que para cumprir a obriga de restaurar o espazo natural se levanten diques de contención, se instalen mallas illantes no terreo, bombeos, monitoreo das balsas e o cumprimento do Plan de Restuaración. Non coñezo na provincia da Coruña ningún Plan de Resturación que contemple unha medida tan drástica e profunda para a restauración como é o reprocesado e eliminación da escombreira de explotación”. Supoñemos que cando escribía isto o funcionario non se lembraba das balsas de lodos do Monte Neme, en Carballo, deixadas á man do destino.
“Temos que ter en conta tamén que o proxecto aprobado non contempla a produción de residuos mineiros. E que a planta de tratamento está deseñada en circuito pechado”.
“Non entendo a función pretendida polo denunciante para os diques de contención, as mallas illantes do terreo, os bombeos. (…) Como xa se indicou a explotación non produce residuos mineiros, máis ao contrario, débese indicar que conceptualmente os consume”.
Con palabras e afirmacións como estas, que negan a realidade física máis obvia, como vai a existir a restauración mineira en Galicia? Como se vai a cumprir en Galicia a normativa mineira se quen ten a obriga de facela cumprir obvia e ignora dolosamente a realidade?
Dimisión por favor. Pedimos a dimisión tanto de quen elabora, aproba e supervisa as políticas mineiras, é dicir, a dimisión do Conselleiro Francisco Conde, como de quen ten a obriga de executalas e facer que se cumpra a normativa, isto é o director de Enerxía e Minas, Ángel Bernardo Tahoces. Dimisión xa para ambos os dous!
Dique de contención dunha das balsas mineiras de San Fins, en Lousame
A Confederación Hidrográfica do Miño -Sil incoa expediente sancionador á mineira Cementos Cosmos, S.A. polo suposto incumprimento da autorización do vertido ao dominio público hidráulico.
Os feitos remóntanse ao 26 de novembro de 2018 cando un vertido da cementeira superaba o límite máximo establecido para o parámetro de sólidos en suspensión, causando danos segundo o organismo de bacía, ao dominio público hidráulico, na parroquia de Vilavella en Triacastela (Lugo).
A actividade da mineira Cementos Cosmos realízase na entorna do xacemento arqueolóxico da Cova Eirós, declarado Ben de Interés Cultural polo DECRETO 32/2019, do 14 de marzo, polo que se declara ben de interese cultural a Cova Eirós, no termo municipal de Triacastela (Lugo).
Actividade da mineira no lugar da entorna da Cova Eirós, declarada BIC polo DECRETO 32/2019, do 14 de marzo
O sector mineiro “tómalle o pelo” á cidadanía e anuncia unha xornada para presentar a Minaría Sostible de Galicia, con proxeccións didácticas para o alumnado de infantil, primaria e secundaria
Falla de transparencia nas axudas outorgadas pola Xunta de Galicia ao sector mineiro
Falla de restauración mineira e danos á paisaxe, a práctica habitual do sector mineiro galego
Non é a primeira vez que o lobbie mineiro intenta un facer un “lavado de cara”
O 12 de febreiro, no auditorio da Cidade da Cultura de Santiago de Compostela, o sector mineiro de Galicia di que vai a presentar nunha xornada a Minaría sostible de Galicia. Véxase o enlace web https://minariasostible.gal/evento/.
Nun intento de “lavado de cara” do que xa existen precedentes, a Cámara oficial minería de Galicia, a Escola de Enxeñeiros de Minas e Enerxía da Universidade de Vigo, representada por Natalia Caparrini, o Colexio Oficial de Xeólogos, representado por Pablo Núñez e o Director da COMG, Diego López, co refrendo da intervención do Conselleiro de Economía e Industria, Francisco Conde, din que van a presentar a “Minaría Sostible de Galicia”.
A presentación inclúe varias proxeccións audiovisuais explicativas da minería destinadas ao alumnado de infantil, primaria e secundaria.
Sen embargo, as canteiras sen restaurar e as balsas abandonadas con drenaxe áceda da mina e metáis pesados, acumúlanse ao longo do país. Estes escearios de desolación restan credibilidade e lexitimación a calquer iniciativa didáctica do sector mineiro galego, que debera practicar co exemplo e non con videos.
Balsa mineira abandonada do monte Neme, Carballo
Non hai máis que comprobar o alarmante estado dos ríos de Touro, sen vida e gravemente afectados pola minaría irresponsable da Xunta de Galicia, ao igual que outros casos de sobra xa coñecidos como o das balsas do monte Neme en Carballo, Santa Comba ou no caso das minas de San Fins en Lousame.
Cómpre indicar tamén a falla de transparencia que existe en relación ao outorgamento das axudas que recibe o sector, para estas actividades divulgativas. Así a Orde do 15 de marzo de 2018, establecía as bases reguladoras para a concesión de subvencións a entidades sen ánimo de lucro, en réxime de concorrencia competitiva, para o fomento do sector mineiro galego, e se procedía á súa convocatoria para o ano 2018. Sen embargo, a falla de transparencia na concesión destas axudas é tan evidente que non existe nin rastro das persoas beneficiarias nin das actividades que se realizaron cos fondos públicos de todas as galegas e galegos, tanto no DOG como na web da Consellería de Industria e da Dirección Xeral de Enerxía e Minas. Polo tanto, é imposible saber tanto a identidade das persoas beneficiarias, como das contías das axudas e do seu obxecto, o que agrava o “escurantismo” que envolve ao sector, propiciado pola propia Xunta de Galicia.
Falla de restauración mineira e danos á paisaxe, a práctica habitual do sector mineiro galego
Desde a Rede Contraminacción indican que, hai que ser “cínicos” para falar de “Minería sostible”, tendo en conta o actual estado das minas de Touro, onde a drenaxe áceda da mina está a ser estudada polo Parlamento europeo, ao existir indicios da súa afección ao río Ulla, feito xa denunciado por diversos colectivos en reiteradas ocasións e pola propia veciñanza de Touro.
Ademáis cómpre lembrar ao respecto as pozas envelenadas en Galicia pola drenaxe áceda da minería. A restauración mineira esquecida…, e que a Xunta de Galicia chegou a promocionar como atractivo turístico ou incluso ambiental.
Baixo o nome de “lago de intenso azul” ou “hermosas aguas turquesas” ou “paraíso”, estanse a apoiar as “bondades” destas pozas ou balsas tóxicas, que acumulan gran cantidade de metáis pesados e que son froito da minería extractiva e contaminante.
Como é habitual a Xunta de Galicia apoia estes eslogans propagandísticos, que na realidade agochan a traxedia da degradación das paisaxes, a falla de restauración mineira e o dano ambiental. Como exemplos existen os casos da Poza de Cartelle, en Ourense, afectada pola drenaxe áceda da minería; a Poza da canteira de Ventoxo, no municipio de Forcarei (Pontevedra); a Poza da canteira de Pedras Miúdas, en Catoira, afectada pola drenaxe áceda da minería; a Poza da canteira de Nantón, Cabana de Bergantiños (A Coruña), afectada pola drenaxe áceda da minería; a Balsa tóxica da minería no Monte Neme, en Carballo, acentúada polo drama de que esta incluso foi obxecto de publicidade institucional por parte da Axencia de Turismo de Galicia. A súa cor é indiciaria da existencia de metáis pesados (drenaxe áceda de minería).
Non é a primeira vez que o lobbie mineiro intenta un facer un “lavado de cara”, pero non convence a ningúen
A desesperación do lobbie mineiro por ser aceptado socialmente levouno a reunirse con anterioridade en Santiago de Compostela, baixo o lema “Compromiso coa sociedade”, no marco do V Congreso Nacional de Áridos organizado pola Federación de Áridos (FdA).
O lobbie mineiro botaba man, naquel intre, do apoio institucional e de altos cargos da Xunta de Galicia, da Deputación da Coruña, do concello de Santiago, do Ministerio de Transición ecolóxica, do Adif e da entidade ambiental Seo Bird Life para “un lavado de cara” sen precedentes da minaría galega, dentro V Congreso Nacional de Áridos, que tivo lugar o 24 de outubro pasado, en Santiago de Compostela, baixo o lema “Comprometidos coa sociedade”.
