Colabora e participa! Pica no enlace adxunto e descarga o modelo de solicitude para a revisión da Declaración de impacto ambiental (DIA) favorable ao proxecto de mina a ceo aberto da Penouta (Ourense) e que afecta á ZEC e ZEPA Pena Trevinca (Rede Natura 2000). Só tes que cubrir a cabeceira do escrito cos teus datos persoais e asinar na última folla. Logo preséntao no Rexistro de calquer Administración pública ou se tes sinatura electrónica no rexistro dá Administración estatal no enlace: https://rec.redsara.es/registro/action/are/acces ou coa Chave 365 no portal da Xunta de Galicia: https://sede.xunta.gal/ Tamén podes modificar o modelo e melloralo. Fin do prazo: sen prazo. Recoméndase presentar antes da aprobación do proxecto mineiro que semella inminente.
Pena Trevinca, cunha altura máxima de 2.127 metros é o punto máis alto deste macizo que tamén conta con outras montañas importantes como Pena Negra con 2.121 metros ou Pena Surbia con 2.095 metros. Esta área está incluída na Rede Natura 2.000 e é Lugar de Importancia Comunitaria (LIC), ademais de Zona de Especial Protección para as Aves ( ZEPA). O territorio protexido abarca un amplo espazo de case 25.000 hectáreas situado nos límites provinciais de Ourense con León e Zamora onde a maior parte atópase no municipio da Veiga e no de Carballeda de Valdeorras.
Leito fluvial contaminado pola actividade mineira irresponsable no municipio de Touro (A Coruña)
Leito fluvial contaminado pola actividade mineira irresponsable no municipio de Touro (A Coruña)
Colabora e participa! Pica no enlace adxunto e descarga o modelo de alegación á Folla do roteiro para a xestión «sostible» das materias primas minerais do Ministerio. Galicia NON é unha mina. Só tes que cubrir a cabeceira do escrito cos teus datos persoais e asinar na última folla. Logo preséntao no Rexistro de calquer Administración pública ou se tes sinatura electrónica no rexistro dá Administración estatal no enlace: https://rec.redsara.es/registro/action/are/acceso Tamén podes modificar o modelo e melloralo. Fin do prazo para presentar as alegacións: 25 de abril de 2022.
A ninguén se lle escapa que o que está a pasar na antiga mina de Touro non é normal. Faga o que faga, parece que Cobre San Rafael é como James Bond, un axente sicario ao servizo do poder, con “licencia para matar” e que nunca se despeitea.
A bacía mineira de Touro, unha antiga braña regada por varios cauces como todas as brañas galegas, amosa “incumplimientos en cuanto a las concentraciones de sulfatos, Fe disuelto, Manganeso, Aluminio, Boro, Níquel, Mercurio y Zinc” derivados de anos e anos de explotación mineira e posterior abandono totalmente irresponsable e unha manchea de incumprimentos normativos en canto á restauración. As augas contaminadas procedentes da mina espalláronse polos regos Brandelos, Pucheiras, Felisa, Portapego e Rozas, descarregando polo Lañas e Brandelos ao Ulla. Como consecuencia, “Los arroyos del entorno quedaron desprovistos de los organismos acuáticos naturales (peces, insectos, anfibios,…) y se perdieron las cualidades necesarias para su uso en: cría de peces, baño, riego o potabilización”.
Sen embargo, a pesar de que a mercantil recoñece todos estos feitos e asume todas as responsabilidades, lonxe de pasarlle algo (o normal sería que a propia Xunta de Galicia lle esixira responsabilidades penais e previa execución da garantía económica, procedera sen demora á restauración subsidiaria dos espazos degradados antes de que os sulfuros chegaran ao río Ulla e aos bancos marisqueiros do litoral), aquí o que se concibe é unha operación propia da mafia siciliana, onde a Cobre San Rafael se lle autoriza nin máis nin menos que a crear unha nova balsa mineira de lamas tóxicas.
Detalle dos tres cauces afectados polo proxecto de drenaxe temporal da antiga mina de Touro, o Angumil ou Rozas, Portapego e Felisa
O James Bond nunca morre
O 25 de agosto de 2017 publicábase no DOG a Resolución do 18 de agosto de 2017, da Xefatura Territorial da Coruña, pola que se sometía a información pública a actualización do proxecto de explotación, plan de restauración e estudo de impacto ambiental da concesión de explotación San Rafael número 2946, sita nos concellos de Touro e O Pino (A Coruña), promovido pola sociedade Cobre San Rafael, S.L.
O 7 de febreiro de 2020 publicábase no DOG o anuncio do 29 de xaneiro de 2020, da Dirección Xeral de Calidade Ambiental e Cambio Climático, polo que se facía pública a declaración de impacto ambiental desfavorable da actualización do proxecto de explotación da C.E. San Rafael 2946, concellos do Pino e Touro (A Coruña), promovido por Cobre San Rafael, S.L. (clave 2017/0084).
Quedaba así frustrado o trámite ambiental preceptivo e determinante que permitiría a reactivación do proxecto mineiro de Touro – O Pino, pero como sabemos que James Bond nunca morre, asistimos unha vez máis como convidados de pedra a un novo acontecemento que neste caso sí fructificaría, e todo elo posiblemente coa finalidade de eximir á mercantil de calquer tipo de responsabilidade.
En data 19/11/2018, Explotaciones Gallegas S.L. ou Cobre San Rafael presenta no rexistro da Xunta de Galicia o documento denominado “Proxecto de drenaje temporal de la mina de Touro”.
A empresa achegou o proxecto ó Servizo de Enerxía e Minas en data 4 de outubro de 2018 e foi aprobado por resolución do 6 de novembro de 2018, sin documento ambiental nin a preceptiva exposición pública para garantir a parcipación da cidadanía.
Na resolución sinálase como condición que, co propósito de coordinar competencias e actuacións, se lle debe remitir copia do proxecto e da autorización aos órganos competentes en materia das augas continentais, polo que Explotaciones Gallegas S.L. remite a Augas de Galicia copia do proxecto. Á vista de que parte das actuacións se realizarían en zona de policía de leitos iniciase o presente expediente de autorización de obras.
O 21/01/2019 publicábase no BOP da Coruña o anuncio de Augas de Galicia polo que Explotaciones Gallegas, S.L. lle solicitaba a autorización de obras nos T.M. de Touro e O Pino (A Coruña) para o “Proxecto de drenaxe temporal da Mina de Touro” situada entre os concellos de O Pino e Touro. O propio anuncio indicaba que “proxecto ten carácter temporal, estando pendente de que se presente e aprobe o proxecto de drenaxe da explotación no seu conxunto”.
Con data de 28/10/2020 a Dirección de Augas de Galicia dita Resolución aprobando as obras.
Así que en breve, porque a cimentación xurídica (que non quere dicir ética nin legal) xa está construída, asistiremos a execución dunha serie de obras que rematarán co enchido do oco mineiro de Vieiro coas augas sulfurosas dos regos Portapego, Felisa e Angumil (ou Rozas).
O nacemento dun desastre ambiental anunciado
Ao igual que fixo sempre, Cobre San Rafael ou Explotaciones Gallegas continua na súa liña habitual, e se ben asume que todos os impactos e a contaminación das augas superficiais e soterradas debéronse “a la ausencia de medidas protectoras, correctoras y mejores técnicas disponibles” e á “no ejecución de actuaciones de restauración y clausura”, non fai propósito de enmenda e fía unha vez máis a saúde da veciñanza de Touro- O Pino e o equilibrio dos ecosistemas fluviais dos cauces da entorna e do río Ulla ao desvío dunha lameira hiperácida ateigada de metais pesados ao oco de Vieiro. Así pois o oco de Vieiro recollerá durante alomenos 6 meses augas envelenadas e un enorme pasivo ambiental, que ao estar ubidado sobre unha braña húmida regada por numerosos cauces (zona inundable), acabará rebordando e será un Monte Neme II anunciado xa con moita antelación, a suficiente para que os políticos responsables o evitaran, polas distintas entidades ecoloxistas de Galicia e a propia veciñanza de Touro –O Pino.
Indícase na Resolución da Dirección de Augas de Galicia de data de 28/10/2020 (Clave: DH.W15.64849. Expediente: Solicitude de autorización para as obras do “Proyecto de Drenaje Temporal de la mina de Touro”, nos tt.mm. de Touro e O Pino (A Coruña)” que:
“A obra efectivamente formúlase para un horizonte temporal curto e dende o Servizo de Enerxía e Minas requiriuse para a presentación do proxecto definitivo. A presente solución temporal presenta a vantaxe de evitar o aporte directo dos efluentes ás bacías dos río Felisa, Portapego e Rego das Rozas, optando pola acumulación do devandito caudal mais diluído no oco mineiro”.
O recheo do oco de Vieiro con augas ácedas de mina, non é nin máis nin menos que crear unha nova balsa mineira de augas tóxicas, que posteriormente se rexistrará no inventario correspondente e co trascurso do prazo consolidarase como unha balsa problemática máis, das que tantas existen en Galicia.
Esta solución é ilegal. A solución é tan ineficaz que a reixección dos bombeos o que fai é trasladar os problemas de contaminación ao oco de Vieiro e logo á bacía do río Pucheiras, polo que en absoluto se solucionan os problemas de contaminación. Ademais o horizonte temporal de 6,8 meses de duración do bombeo é ilusorio, xa que os cauces que se desvían (ou eliminan ou alteran substancialmente) en tal operación chegará un momento, máis cedo que tarde, que dé lugar ao rebordamento da nova balsa de Vieiro, ademais do conseguinte dano ambiental sobre os recursos hídricos da braña na que se realizan as actuacións proxectadas.
As balsas mineiras en Galicia, unha problemática ambiental que xa non se disimula
A información dispoñible sobre vertedoiros e balsas figuran no Inventario Nacional de Vertedoiros e Balsas, elaborado en 1983 e 1989, polo Instituto Xeolóxico e Mineiro de España (IGME), actualizado no referente ás balsas, en 2002. No referente ao seu volume, os máis de 325 millóns de metros cúbicos corresponden na súa maioría a Andalucía (47,1%), Galicia (14,8%) e Cantabria (12,2%). Moitos destes emprazamentos e a súa contorna están contaminados por drenaxes ácedas de minas consecuencia dos sulfuros presentes nos minerais metálicos.
Augas de Galicia non debera, coa súa actuación irregular, converterse EN CÓMPLICE e axudar a agrandar a problemática ambiental existente coas balsas mineiras aquí en Galicia.
A drenaxe áceda dos cauces de Touro debe ser debidamente tratada en prantas de tratamento de drenaxe áceda, antes de ser reinxectadas a oco mineiro algún. E por tanto, tampouco se debe desviar, alterar substancialmente ou eliminar cauce algún, como se está a realizar incomprensiblemente neste caso e de maneira espúrea e ilegal.
A Lei de Minas, de forma precursora, áchase imbuída dunha filosofía protectora do medio ambiente, cuxo thelos é que a obtención e o beneficio dun recurso natural, como son os recursos mineiros, só debe comprometer na menor contía posible a afectación ao medio ambiente. Ademais, actualmente existen numerosas tecnoloxías de aplicación na práctica mineira que permiten a rehabilitación dos terreos afectados pola actividade mineira (degradados e contaminados), mellorando incluso as condicións iniciais para o seu uso. A necesidade de gardar o preciso equilibrio entre a obtención de recursos naturais e a práctica de tecnoloxías de rehabilitación de contornas obriga ao estudo particular de cada caso, con obxecto de ponderar as numerosas e moi diversas circunstancias que concorren en cada explotación e os requirimentos que se derivan das características da súa contorna natural, variables dun lugar a outro.
O punto de partida de todas estas formulacións atopámolo no artigo 5.3 da Lei 22/1973, do 21 de xullo, de Minas, segundo o cal o Ministerio de Industria realizará os estudos oportunos para fixar as condicións de protección do medio ambiente, que serán imperativas no aproveitamento do conxunto dos recursos minerais que son obxecto da Lei de Minas.
A incorporación ao ordenamento interno español da Directiva 2006/21/CE, sobre a xestión dos residuos de industrias extractivas, pretende unificar e mellorar as disposicións relativas á protección do medio ambiente no ámbito da investigación e aproveitamento dos recursos minerais regulado pola Lei de Minas.
Neste sentido, é preciso lembrar que o Real Decreto 2994/1982, do 15 de outubro, regula a restauración de espazos naturais afectados polas actividades mineiras e incorpora no seu articulado a necesidade de realizar un proxecto de almacenamento dos residuos que fosen ser xerados polas devanditas actividades. Ademais, o capítulo VIII do Regulamento Xeral de Normas Básicas de Seguridade Mineira, aprobado por Real Decreto 863/1985, do 2 de abril, establece nos artigos 118 e 119 que os vertedoiros, os depósitos de residuos, balsas e diques de estériles, calquera que fose a súa procedencia, estableceranse de acordo cun proxecto debidamente aprobado que considere a súa estabilidade temporal e definitiva. Para a elaboración deste proxecto precísase da preceptiva avaliación ambiental favorable e vinculante e da imprescindible participación pública. O que non se fixo no caso que nos ocupa.
Detalle de augas hiperácedas da mina de Touro – O Pino
A Directiva 2006/21/CE esixe a rehabilitación das zonas onde se situaron as instalacións de residuos mineiros, do mesmo xeito que a lexislación mineira española preexistente e a actual.
Finalmente, garantiuse que, de acordo coa Convención das Nacións Unidas sobre o acceso á información, a participación pública na toma de decisións e o acceso á xustiza en materia de medio ambiente, do 25 de xuño de 1998 (Convención de Aarhus), o público sexa informado de toda solicitude de autorización de plan de restauración que inclúe o plan de xestión de residuos e que o público interesado sexa consultado previamente á concesión dunha autorización do plan de restauración.
Por outra banda, os residuos mineiros colocados nos ocos das explotacións son para a súa rehabilitación ou con fins de construción relacionados coas actividades de aproveitamento do recurso mineiro, como a construción ou o mantemento de ocos para o acceso de maquinaria, ramplas de transporte, canles perimetrais, barreiras de seguridade ou muros de sostemento tamén teñen que someterse a determinados requisitos para protexer as augas superficiais e subterráneas, asegurar a estabilidade dos devanditos residuos e garantir un seguimento adecuado con posterioridade ao cesamento das devanditas actividades.
No caso da mina de Touro NON SE CUMPRE NINGÚN DOS OBXECTIVOS PREVISTOS na propia normativa mineira, que fala expresamente de REHABILITACIÓN OU CON FINS DE APROVEITAMENTO DO RECURSO MINEIRO, e non con outros fins espúreos como é o caso, que é nin máis nin menos, que dárlle continuidade á problemática ambiental da drenaxe áceda derivada da presencia de SULFUROS NOS CAUCES E NA ENTORNA DA MINA DE TOURO -O PINO.
As entidades explotadoras das industrias extractivas deberán aplicar as mellores técnicas dispoñibles de seguimento e control da xestión para previr a contaminación da auga e o chan e identificar calquera efecto adverso que as súas instalacións de residuos mineiros poidan ter sobre o medio ambiente e a saúde das persoas. Ademais, co fin de reducir ao mínimo a contaminación da auga, a vertedura de residuos en calquera masa de auga debe efectuarse de acordo coas disposicións da Lei de Augas.
Os ocos de explotación enchidos con residuos mineiros tras o aproveitamento do mineral REALÍZANSE POR TANTO CON FINS DE REHABILITACIÓN OU DE CONSTRUCIÓN PARA O APROVEITAMENTO MINEIRO, E NON PARA CREAR UNHA NOVA BALSA TÓXICA.
É preciso lembrar e insistir en que o procedemento de actualización do proxecto de explotación, plan de restauración e estudo de impacto ambiental da concesión de explotación San Rafael número 2946, sita nos concellos de Touro e O Pino (A Coruña), promovido pola sociedade Cobre San Rafael, S.L, NON CONTA CON AVALIACIÓN DE IMPACTO AMBIENTAL FAVORABLE. Polo tanto, non existe plan de restauración ambiental algún no que se incardine o “Proxecto de drenaje temporal de la mina de Touro”.
Así o corrobora o ANUNCIO do 29 de xaneiro de 2020, da Dirección Xeral de Calidade Ambiental e Cambio Climático, polo que se fai pública a declaración de impacto ambiental da actualización do proxecto de explotación da C.E. San Rafael 2946, concellos do Pino e Touro (A Coruña), promovido por Cobre San Rafael, S.L. (clave 2017/0084) (DOG Núm. 26. Venres, 7 de febreiro de 2020).
Políticas clientelares, políticos ignorantes, funcionarios corruptos e un Fiscal de Medio Ambiente que durante anos e anos mirou a outra parte
A execución da resolución de Augas de Galicia podería causar ao medio natural e aos recurso hídricos danos de imposible ou difícil reparación, dado que non existe un Plan de Restauración definitivo aprobado nin que dispoña dunha preceptiva avaliación ambiental favorable no que se poida incardinar a solución temporal das obras do Proxecto de Drenaxe Temporal da mina de Touro.
Augas de Galicia debera suspender sen demora a execución da drenaxe temporal, ante a falla de viabilidade AMBIENTAL das obras autorizadas. Por outra banda, ao non preverse a instalación de plantas de tratamento das augas sulfurosas ou drenaxes ácedas de mina, na praxe o que se está a autorizar por parte de Augas de Galicia é o nacemento dunha nova balsa de augas tóxicas no oco de Vieiro, unha nova balsa mineira á que en breve haberá que engadir toda a problemática ambiental e as consecuencias que de aquí se van a derivar, como xa ocorre coas balsas mineiras do Monte Neme, en Carballo; as balsas mineiras de San Finx, en Lousame; as balsas mineiras de Varilongo, en Santa Comba…etc.
Hai que esixir á Dirección de Augas de Galicia unha actuación seria, rigorosa e resposable neste tema e dado que as obras se realizan na zona de policía de leitos, esixa á mercantil promotora a restauración desta e a instalación de plantas de tratamento de drenaxes ácedas e sulfurosas sin mermar o caudal, nin por suposto desviar nin eliminar os tres cauces afectados, xa que logo, ten que ser consciente que estamos a falar dunha braña que constitúe un val fluvial ao estar regada por varios cauces. Cómpre ter en conta que neste caso non só se trata de drenar as augas sulfurosas, senón que se reinxectan estas cara un oco mineiro, que segundo a normativa mineira debera ser rehabilitado, e non empregado para crear outra balsa mineira de augas tóxicas.
Non é casualidade que este tipo de cousas ocorran por pura casualidade. Resulta moi chamativo que “James Bond” ande por aí a realizar falcatruadas unha tras outra e saia indemne. Jamen Bond sempre mata, mata ao malo ou mata ao seu sicario, cústalle unha fortuna a Coroa, sempre gaña e sae con total impunidade. E non lle pasa nada porque é unha personaxe ficticia. Sen embargo, Cobre San Rafael ou Explotaciones Gallegas non o é.
Isto só se pode entender no contexto dun intercambio extraoficial de favores, no cal os titulares de cargos políticos regulan a concesión de prestacións, obtidas a través da súa función pública ou de contactos relacionados con ela, a cambio de apoio electoral, beneficios persoais ou familiares. Pode ser que consigan escapar da xustiza e da lei humana pero é imposible facelo da Lei Natural. Tempo ao tempo…
Fai o rego, ábrelle as portas e que vaia polas leiras abaixo…., que o mundo é moi ancho. Isto é nin máis nin menos o que debeu pensar un CEO de Rafaella Resources Ltd. ou de Galicia Tin & Tungsten cando tivo noticia de que as galerías mineiras da vella mina de Varilongo, en Santa Comba (A Coruña) ficaban asulagadas por mor das derradeiras choivas. Total, os metáis pesados da drenaxe áceda das minas non se ven a simple vista. E dá igual, porque ademais, isto fíxose toda a vida e ninguén protestou nunca. Malo será…
Xa sabemos que son augas industriais, xa sabemos tamén que estas augas poden ter concentracións anómalas de metais pesados, que son nocivos para o medio ambiente e a saúde humana e dos ecosistemas. E sí, xa sabemos tamén que o solo onde está a mina e os arredores está clasificado como solo rústico de especial protección agropecuaria. Sí,… efectivamente, existiu unha transformación urbanística non amparada legalmente. Pero que culpa ten unha empresa mineira ligada a un holding opaco con sede no paraíso fiscal das Illas Virxes Británicas e conectada co administrador que levou á anterior concesionaria á quebra? Que culpa ten a empresa mineira australiana de mentir sistematicamente aos medios de comunicación e accionistas, afirmando que xa tiña recibido financiamento público alemán ademais de ter asegurada a “pre-aprobación” dunha garantía de crédito de 11 millóns de euros do Goberno da Alemaña, o que foi negado frontalmente polo Goberno Federal? Que culpa ten a empresa mineira de que ningunha autoridade lle esixa unha avaliación de impacto ambiental ou que cumpla co plan de restauración ambiental? Que culpa ten Rafaella Resources Ltd. de que faga o que faga, a Xunta de Galicia e a alcaldía de Santa Comba, continúan a dárlle palmadiñas nas costas?
Malo será que o actual alcalde de Santa Comba poña trabas. O anterior ata lle concedeu licencia urbanística municipal e para a actividade extractiva. Eso sí, coa inestimable axuda do «colega» Bernardo Tahoces que continúa de Director de Minas da Xunta de Galicia. É importante que os «grandes amigos» continúen nos seus cargos. Feijóo ben sabe o que fai…
E como se fixo iso? Como foi posible que unha mina paralizada de forma irregular durante máis de 30 anos conseguira finalmente licencia urbanística do concello de Santa Comba no ano 2012? Pois obviando sobre todo que non estaba activa, a pesar de que a realidade era máis que evidente.
Historia da licencia urbanística municipal e do recoñecemento administrativo mineiro da mina de Varilongo, a través da documentación do expediente administrativo:
* No relativo á licenza urbanística municipal consta:
1.- Informe do arquitecto técnico municipal de data de 20/09/2012 onde se indica que a clasificación do chan é CHAN RÚSTICO DE PROTECCIÓN AGROPECUARIA.
2.- Acordo da Xunta de Goberno Local do 27/09/2012 do concello de Santa Comba pola que se outorga licenza urbanística municipal de explotación mineira existente. D. T. 12ª da lei 3/2010 (SEN a previa autorización do Consello da Xunta, oída a Comisión Superior de Urbanismo de Galicia e a proposta da consellería competente en materia de minas).
3.- Informe do asesor xurídico externo de 25/09/2012 (non consta o informe xurídico da Secretaría municipal).
* No relativo ao recoñecemento administrativo consta:
Resolución de 07/05/2012 de Recoñecemento administrativo da Dirección Xeral de Industria, Enerxía e Minas da existencia das unidades de explotación dentro das concesións de explotación do Grupo Mineiro Santa Comba no municipio de Santa Comba (A Coruña), no momento da entrada en vigor da Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenación urbanística e protección do medio rural de Galicia.
Dicía por aquela época Don Ángel que: «O recoñecemento administrativo configúrase, por tanto, como esencial para a obtención da licenza urbanística municipal que non require para o seu outorgamento doutro requisito -tampouco do previo ou simultáneo trámite de incidencia ambiental e consecuente licenza de actividade- que o propio recoñecemento administrativo conforme á redacción dada na Lei urbanística e na disposición adicional segunda, apartado 2, do Decreto 133/2008, do 12 de xuño».
Xa naquela época, anos 2011 e 2012, o recoñecemento administrativo era a pílula do que hoxe en día coñecemos como «Lei de Depredación» de Galicia. Este recoñecemento administrativo configurábase como un trámite esencial, que non requiría de máis trámite que o propio «recoñecemento» para a obtención da licencia municipal, obviando calquer trámite ambiental.
Pero ollo! Non requiría de trámite ambiental o outorgamento da correspondente licencia urbanística municipal, pero o propio recoñecemento administrativo sí tiña que acreditar que se cumpría coa normativa sectorial, e neste punto, D. Ángel Bernardo Tahoces debera comprobar e acreditar que o Grupo Mineiro Santa Comba dispoñía de proxecto actualizado de explotación e de proxecto actualizado de restaruración ambiental e cumpría con todos os requisitos ambientais vixentes naquelas datas.
O recoñecemento outorgado baséase en:
• Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenación urbanística e protección do medio rural de Galicia, que na súa Disposición transitoria decimosegunda relativa ás Explotacións mineiras existentes, indica:
«As explotacións mineiras, as actividades extractivas de recursos minerais e os establecementos de beneficio vinculados ás actividades mineiras, cando estas estivesen en activo no momento da entrada en vigor da Lei 9/2002, do 30 de decembro, localizados en chan rústico de protección ordinaria e de especial protección forestal ou das augas que non conten coa preceptiva licenza urbanística municipal para continuar a súa actividade haberán de obtela, unha vez que acrediten a súa existencia con anterioridade á entrada en vigor da citada lei. Para iso, bastará co recoñecemento administrativo da dirección xeral con competencia en materia de minas. Para a obtención da licenza urbanística municipal presentarase no concello a solicitude de regularización, á que se achegará o recoñecemento administrativo anteriormente sinalado, acreditativo do cumprimento da normativa sectorial vixente».
Por tanto, os requisitos para o devandito recoñecemento serían:
a) Estar en activo no momento da entrada en vigor da Lei 9/2002. (A explotación NON CONSTA QUE ESTIVESE EN ACTIVO). b) Localizados en chan rústico de protección ordinaria e de especial protección forestal ou das augas. (A clasificación do chan é CHAN RÚSTICO DE PROTECCIÓN AGROPECUARIA). c) Que acrediten a súa existencia con anterioridade á entrada en vigor da citada lei.
Como queira que a mina de Varilongo atopábase en solo rústico de protección agropecuaria e isto dificultaba a obtención da licencia urbanística, xa que logo, neste caso precisaba de autorización do Consello da Xunta previo o informe da Comisión Superior de Urbanismo, desde a Xunta trataron de arranxar este gran inconveninte publicando a Instrución 10/2011, que establecía os mesmos requisitos para o chan rústico de protección agropecuaria, o rústico de protección ordinaria e de especial protección forestal ou das augas.
Unha Instrución nin sequera é un regulamento administrativo, e como tal, non ten capacidade algunha para modificar ningunha lei. Sen embargo, esta Instrución sí que influiu na interpretación da Lei 9/2002 do 30 de decembro, de ordenación urbanística e protección do medio rural de Galicia e incluso a chegou a modificar.
• Instrución 10/2011, do 29 de xuño, sobre a aplicación da disposición transitoria duodécima da Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenación urbanística e protección do medio rural de Galicia, en relación ao recoñecemento administrativo da Dirección Xeral de Industria, Enerxía e Minas.
Primeiro. O recoñecemento administrativo que expida a Dirección Xeral de Industria, Enerxía e Minas en aplicación da disposición transitoria duodécima da Lei 3/2008, do 23 de maio, de acordo coa nova redacción dada pola Lei 2/2010, do 25 de marzo, acreditará a existencia, á entrada en vigor da Lei 9/2002, do 30 de decembro, das explotacións mineiras, actividades extractivas de recursos minerais e os establecementos de beneficio aos que faga referencia. Estes deberán estar localizados en chan rústico de protección ordinaria e de especial protección agrícola, forestal ou das augas e acreditar ante a autoridade mineira que se atopaban en activo na devandita data.
Segundo. O recoñecemento administrativo acreditará o cumprimento da normativa sectorial vixente e só procederá daquelas explotacións ou actividades extractivas que consten debidamente autorizadas pola autoridade mineira con anterioridade á entrada en vigor da Lei 9/2002, do 30 de decembro. O seu ámbito limitarase aos termos do título de autorización ou concesión vixente o 1 de xaneiro de 2003 e ao proxecto de explotación e plan de restauración que serviron de base para o seu outorgamento. Non será obxecto de recoñecemento administrativo calquera ampliación ou modificación do proxecto de explotación ou de renovación da concesión posterior á devandita data.
O recoñecemento administrativo acreditará:
• O cumprimento da normativa sectorial vixente (augas, paisaxe, medio ambiente, urbanismo, residuos…).
No presente caso a resolución do recoñecemento administrativo nada refire ao respecto.
Requisitos para o recoñecemento administrativo:
• Que a explotación ou a actividade extractiva conste debidamente autorizada con anterioridade á entrada en vigor da Lei 9/2002, do 30 de decembro.
Que se entende por explotación ou actividade extractiva debidamente autorizada? Pódese entender como tal unha actividade mineira que no ano 2002 levaba máis de 20 anos paralizada e que non dispoñía dun proxecto de explotación nin un proxecto de restauración actualizado a esa data?
Pois non, non se pode entender así. É evidente que non estaba «debidamente autorizada».
Extensión do recoñecemento administrativo:
• O seu ámbito limitarase aos termos do título de autorización ou concesión vixente o 1 de xaneiro de 2003 e ao proxecto de explotación e plan de restauración que serviron de base para o seu outorgamento.
Preguntámonos: Onde estaba ese proxecto de explotación e o plan de restauración que serviron de base para ese outorgamento que debera estar vixente a 1 de xaneiro de 2003? Por ningures.
Como é logo que Ángel Bernardo Tahoces asina de xeito favorable un recoñecemento administrativo a prol dunha actividade extractiva e dunha empresa que non cumprían cos requisitos esixidos pola normativa vixente naquel momento?
O Grupo Mineiro Santa Comba non dispón de licenza urbanística nin licenza de actividade para realizar a actividade mineira polos motivos seguintes:
• Posible delito urbanístico do artigo 320.1 do Código penal derivado do expediente administrativo de licencia urbanística e recoñecemento administrativo dos dereitos mineiros do Grupo Santa Comba?
Os delitos urbanísticos ou, máis concretamente, os delitos contra a Ordenación do territorio, atópanse recollidos no noso Código penal, dentro do Título XVI, co título “Dos delitos relativos á ordenación do territorio e o urbanismo, a protección do patrimonio histórico e o medio ambiente”. O Capítulo I do Código penal recolle os tipos delituosos nos artigos 319 e 320.
O delito de prevaricación urbanística, con tres manifestacións:
– A prevaricación urbanística nos informes de expedientes urbanísticos, art. 320.1 CP.
– Omisión da inspección art. 320.1 CP.
– A prevaricación urbanística nos actos administrativos de contido urbanístico, art. 320.2 CP.
Cando prescriben estes delitos? Sinala o artigo 131 do Código penal:
“1. Os delitos prescriben:
– Aos vinte anos, cando a pena máxima sinalada ao delito sexa prisión de quince ou máis anos.
– Aos quince, cando a pena máxima sinalada pola lei sexa inhabilitación por máis de dez anos, ou prisión por máis de dez e menos de quince anos.
– Aos dez, cando a pena máxima sinalada pola lei sexa prisión ou inhabilitación por máis de cinco anos e que non exceda de dez. – Aos cinco, os demais delitos, excepto os delitos leves e os delitos de inxurias e calumnias, que prescriben ao ano.
2. Cando a pena sinalada pola lei for composta, estarase, para a aplicación das regras comprendidas neste artigo, á que esixa maior tempo para a prescrición.
3. Os delitos de lesa humanidade e de xenocidio e os delitos contra as persoas e bens protexidos en caso de conflito armado, salvo os castigados no artigo 614, non prescribirán en ningún caso. Tampouco prescribirán os delitos de terrorismo, se houberen causado a morte dunha persoa.
4. Nos supostos de concurso de infraccións ou de infraccións conexas, o prazo de prescrición será o que corresponda ao delito máis grave”.
Por tanto, ao non exceder a pena dos delitos comprendidos nos artigos 319 e 320 dos 3 anos, o prazo de prescrición dos dous tipos delituosos analizados será de 5 anos (tras a Lei Orgánica 5/2010, do 22 de xuño, pola que se modifica a Lei Orgánica 10/1995, do 23 de novembro, do Código penal, debido a que antes dela o prazo de prescrición era de 3 anos).
Por último, en canto ao “ dies a quo”, isto é, o día desde o que ha de computarse o prazo de prescrición, o mesmo haberá de iniciarse desde o día no que se cometeu a infracción. Así, en canto ao delito de prevaricación, non presentará maiores dificultades determinar o día de elaboración dun informe ou de adopción dun acordo.
Este domingo, 1 de novembro de 2020 a cidadanía galega espertaba coa noticia de que o goberno galego do Partido popular que lidera Alberto Núñez Feijóo, pretende implantar nun prazo inmediato unha “importante” reforma administrativa orientada a axilizar a autorización de grandes proxectos empresariais. Quérese reducir burocracia e contraer as etapas administrativas que toda iniciativa industrial debe superar antes obter o visto e prace para así comprimir a tramitación e mellorar a competitividade. O obxectivo, segundo o executivo, é acurtar ata un terzo a duración de todo o proceso, que nos casos máis complexos pode levar agora ata máis de tres anos, todo elo a prol das grandes corporacións empresariais eólicas e mineiras, as máis beneficiadas.
Cidadanía en alerta
Esta noticia sorprende sobremaneira e debera alertar á cidadanía e ás entidades naturalistas e ecoloxistas galegas, xa que nestes tempos de coronavirus, nos que a cidadanía do mundo está a percibir que a situación dos nosos ecosistemas, e moi especialmente o descenso da biodiversidade na natureza, prexudicáronnos, facendo que esteamos máis expostos a que pandemias como a que estamos a sufrir volvan suceder. De novo, o dano que o home inflixe á súa contorna é clave na cadea de transmisión do virus e o goberno da Xunta de Galicia de Alberto Núñez Feijóo está a implantar unhas políticas económicas agresivas co medio ambiente, que pretenden facilitar, axilizar e acelerar a implantación de proxectos empresariais agresivos e depredadores de recursos acortando os tempos precisos para valorar debidamente os impactos ambientais que dos mesmos se poden derivar.
Galicia en rebaixas e a prezos de saldo. A letalidade das políticas depredadoras do Partido popular de Galicia
Cando aínda a cidadanía galega non asumiu os efectos da chamada “Lei de Depredación de Galicia” que modificou normas tan importantes como a Lei 8/2009 de aproveitamento eólico, a Lei 3/2008 de minería ou a Lei 7/2012 de Montes, esta nova lexislación reduce ás corporacións e grandes empresas os requisitos de declarar os seus proxectos como industriais estratéxicos. Deste xeito benefícianse da ausencia do control urbanístico, e dun uso prioritario do chan fronte a calquera outro uso. Tamén poden recibir adxudicacións directas de chan e maiores subvencións por parte do goberno. Isto ademais é agravado por unha opacidade absoluta en torno á tramitación administrativa, como ocorre no ámbito da minería ou do sector eólico.
As probas evidentes atópanse en casos como o parque eólico do Iribio, paralizado polo TSXG e que Fergo Vento coa complidade do goberno galego pretendía implantar no Courel, en plena Rede Natura. Outro exemplo, as minas de níquel de Castriz en Santa Comba, promovidas por un entramado espúreo de empresas e que con autorización implícita da Xunta de Galicia, pretendía eludir todo tipo de autorizacións e controis ambientais, ao igual que a súa homóloga mina de Varilongo, que reactívase tras máis de 30 anos de paralización irregular sen avaliación de impacto ambiental, logo de contar co beneplácito do Vicepresidente Segundo da Xunta, Francisco Conde.
Outro caso semellante, o proxecto eólico das Salgueiras, en Corme, que pretenden implantar á beira da Rede Natura e sen unha previa avaliación das repercusións sobre a Rede Natura 2000, infrinxindo o Plan de Ordenación do Litoral (POL) e toda a normativa da Paisaxe.
Alerta desde o CSIC
O divulgador científico David Quammen pensa que o coidado da natureza é un investimento, que se trata da mellor vacina para protexernos de virus que actualmente afectan a animais salvaxes, cos que interactuamos cada vez máis por mor da destrución dos ecosistemas onde viven. A clave dánola Fernando Valladares, doutor en Bioloxía do Centro Superior de Investigacións Científicas de España (CSIC): o papel protector da biodiversidade. A existencia de máis dun millón de especies está ameazada pola acción do home, e con cada perda dunha especie diminúe o efecto de dilución ou amortiguamiento da propagación de infeccións dunha especie animal ao home. Este tipo de transmisión de enfermidades coñécese como zoonosis e e supón xa o 70 por cento das enfermidades emerxentes no mundo.
Alerta desde as Nacións Unidas
Por outra banda as Nacións Unidas onde ademais de incidir na barreira de protección para futuras pandemias que supón a biodiversidade, poñen en valor outros beneficios que presenta o seu coidado: auga e aire limpos, alimentos nutritivos, fonte de medicamentos e coñecementos e, entre moitos outros, mitigación do cambio climático.
Demandas ao Executivo galego de Alberto Núñez Feijóo
Desde algunhas entidades ambientais e ecoloxistas de Galicia demándase ao goberno galego que presidente Alberto Núñez Feijóo:
1.- un pouco de “sentidiño” común en tempos de coronavirus e máis garantías ambientais, para protexer os recursos naturais de Galicia, incluida as Paisaxes galegas afectadas gravemente polo descontrol da planificación eólica de Galicia e a minería irresponsable.
2.- o impulso dun novo Plan Sectorial eólico para Galicia que integre as políticas derivadas das directrices das Paisaxes de Galicia, da protección dos espazos naturais integrados na Rede Natura, no Plan de Ordenación do Litoral (POL), o patrimonio cultural e arqueolóxico e garanta a participación da cidadanía no seu proceso de elaboración.
3.- a paralización inmediata de políticas “facilitadoras” da implantación de empresas, que non teñen outro efecto que a venda de Galicia a prezos de saldo ás grandes industrias e corporacións, que non deixan retorno social algún para as comunidades locais que sofren ou soportan os efectos da depredación dos seus recursos.
4.- o fomento dos bosques e da biodiversidade destes, freando sen demora a expansión incontrolada das plantacións de eucaliptos, os monocultivos forestais e finiquitando unhas políticas de caza letais para os ecosistemas, que fomentan o descontrol cinexético ao permitir a importación de especies de países do leste europeo para aumentar a sobrepoboación, ante a ausencia de especies propias autóctonas.
Recurso Minerales de Galicia, S.A. (en adiante RMG) prevé executar a explotación do xacemento mineiro de “Coto Tocayo” e obter a concesión de explotación derivada do permiso de investigación “Alberta 1ª Fracción nº. 4966.1”, no termo municipal de Beariz, na provincia de Ourense.
O plan que presenta a mercantil promotora chama a atención polos seguintes aspectos:
1º.-Decide comezarpola parte do xacemento denominada “Coto Tocayo”, pola existencia de reservas probadas (segundo a promotora) de pegmatita con mineral de litio e outros minerais de interés, como a moscovita e feldespatos de uso na industria da cerámica.
“Coto Tocayo” é unha área do dereito mineiro Alberta 1ª que abrangue 60 cuadrículas mineiras e que constitue, segundo a mercantil promotora, a primeira fase do proxecto mineiro que prevén desarrollar secuencialmente. Non obstante, RMG solicita a concesión de explotación da totalidade do dereito mineiro conformado por 123 cuadrículas mineiras, limitándose a presentar un documento de avaliación só referido a primera parte, isto é, a “Coto Tocayo”.
Por iso estamos ante un macroproxecto mineiro que a mercantil promotora opta por presentar fragmentado e prevé executalo paulatinamente.
Así desarrollan o macroproxecto mineiro fragmentado e o executan aos poucos, para que as resolucións administrativas vaian a pouquiño. Se o presentasen todo de golpe, sería imposible que lles desen unha declaración de impacto ambiental.
2º.- Ademais do interés industrial dos mineirais citados, outro aspecto chave polo que a promotora decide comezar por “Coto Tocayo” é (e cítase literalmente o proxecto da promotora):
“También se ha tenido en cuenta que presenta las condiciones más idóneas desde el punto de vista técnico y medioambiental (que favorecen la tramitación administrativa). Dado que en este caso no es necesario que el proyecto se someta al proceso de Evaluación Ambiental, ni ordinaria ni simplificada, por no darse las condiciones requeridas en la Ley 21/2013, de 9 de diciembre, de evaluación ambiental”.
3º.- O proxecto prevé desenvolverse nunha zona que está condicionada pola presenza da serra do Cando e a serra do Candán ao leste, nun val encaixado entre ambas as dúas elevacións e onde hai pequenos cursos fluviais. Nesta área as precipitacións son abondosas, entre os 1.600 e os 2.500 mm anuais, co conseguinte risco xeotécnico que isto implica, engadido ás voaduras previstas no proxecto para a saca do mineiral e o tamén probable risco de taludes.
A empresa non aporta estudos xeotécnicos nin hidroxeolóxicos. Tampouco presenta un estudo detallado da hidrografía da zona.
4º.- O proxecto afecta indirectamente a espazos incluidos na Rede Natura 2000. A ZEC e LIC serra do Cando sitúase a uns 1,87 km do seu límite máis achegado segundo a promotora, se ben podería ser inferior esta distancia, entre os 500 e os 1000 metros segundo fontes do órgano ambiental. A uns 8,2 km ao nordés da área de execución do proxecto está a ZEC e LIC serra do Candán.
A área incluida na zona ZEC correpondente á serra do Cando, esténdese por varios municipios como os de Cerdedo, Cotobade, Forcarei, A Lama (Pontevedra) e Beariz, en Ourense.
A carballeira de Porto Espiño, unha reserva de biodiversidade caducifolia, verase gravemente afectada polo proxecto, a pesar da protección de hábitat de interese comunitario (carballeiras e urceiras secas atlánticas) e de hábitat de interese prioritario (brañeiras e bosque de ribeira).
Existen vivendas e núcleos habitados a escasos metros da área da explotación mineira proxectada, como Acevedo e Doade e outros (Framia, Correa, Abeleira, Alén…).
5º.- O deseño do proceso de aproveitamento do mineral constaría das seguintes fases:
– Trituración e moenda.
– Deslamado.
– Flotación
– Separación magnética.
– Decantación, filtrado e secado.
As principais áreas do establecemento de beneficio serían:
– Zona de trituración.
– Zona de moenda e deslamado.
– Zona de flotación.
– Zona de almacenamento, preparación e dosificación de axentes de flotación.
A promotora non indica a natureza dos axentes que empregará no tratamento do material nas balsas de flotación, o que sin dúbida é unha cuestión moi relevante a efectos ambientais, pola posible natureza química da súa composición.
– Zona de desaugado de concentrados.
– Zona de almacenamiento e tratamiento de aguas.
– Planta de pasta (estéril para recheo de mina) e provisión de entullo.
– Zona de instalacións auxiliares (oficinas, laboratorio, aparcamentos, etcétera).
O conxunto das instalacións localizaríanse sobre una plataforma dunhas 5,9 ha de extensión, ubicadas na parte baixa dunha pequena ladeira próxima á entrada da mina de interior, coñecida como “Lombo do Vido», que ademais atópase á beira do Rego de Porto de Anta (a uns 100 metros, segundo a promotora).
6º.- Provisións de entullo nas entulleiras
A promotora prevé unha entulleira exterior “nunha ubicación adecuada”, xa que o total de entullo que será necesario extraer para acceder aos diques de pegmativa rondará, segundo a promotora, os 225.000 m3.
Detalle da parcela 902 do polígono 40 que xestiona a Comunidade de montes de Doade, monte en man común de Lama Cega e Bisticobo, área seleccionada pola mercantil promotora para a localización da entulleira
A área seleccionada para a entulleira acadaría unha superficie en torno a 1 ha de extensión sobre os terreos correspondentes á parcela 902 do polígono 42, pertencentes ao monte en man común de LAMA CEGA E BISTICOBO da comunidade de montes de Doade (nº identificador 1316).
Respecto ao consumo de agua nas instalacións de aproveitamento, o proxecto de establecemento de beneficio indica que serán necesarios unos 106.000 m3 de agua iniciais.
Lombo do Vido, onde se ubicaría o establecemento de beneficio do proxecto mineiro Coto Tocayo, a escasos metros do rego do Porto da Anta. Fonte: IGN.
A acumulación de material nas entulleiras pode resultar tóxico e chegar a ser un residuo perigoso, xa que en principio, os lixiviados xerados polo entullo coa auga da chuvia e escorrentía poden producir unha problemática severa sobre o medioambiente, os recursos hídricos que abastecen aos núcleos de poboación próximos e aos organismos vivos.
7º.- Chama a atención a elevada concentración de arsénico que se reflicte no parágrafo do proxecto referido aos resultados do ensaio UNE‐EN 12457‐4, que amosa unha concentración de arsénico disolto nas mostras de 20,06 μg/l. A Organización Mundial da Saúde (OMS) permite unha concentración máxima de arsénico en aguas destinadas para o consumo humano de 10 µg/L., ainda que recomenda no superar los 0,05 mg/L na agua potable.
Unha maneira de inxerir arsénico é a través da agua e dos acuíferos onde hai captacións que abastecen ás comunidades locais próximas, onde existe a pirita ou arsenopirita (combinación de ferro, azufre e arsénico).
Por outra banda, a presenza de arsénico no aire pode incidir na prevalecencia do cancro de pulmón.
Segundo a caracterización química dos entullos realizados pola mercantil promotora, a solubilidade dos elementos químicos presentes podería ser:
Arsénico disolto μg/l 20,06
Bicarbonatos mg/l CO3H‐ 22,05
Cadmio disolto μg/l < 0,5
Calcio disolto mg/L 35,75
Carbonatos mg/l CO3 52,36
Carbono Orgánico Total mg/l 1,97
Cloruros mg/l 21,58
Cobalto disolto μg/l < 2,50
Cobre disolto μg/l < 2,50
Conductividade eléctrica μS/cm a 25ºC 411,51
Cromo disolto μg/l 45,08
Ferro disolto μg/l < 50,0
Magnesio disolto mg/L < 0,2
Mercurio disolto μg/l < 1,00
Molibdeno disolto μg/l 22,46
Níquel disuelto μg/l < 5,00
pH ‐ 10,9
Plomo disuelto μg/l < 2,50
Potasio disuelto mg/l 18,03
Sodio disuelto mg/l 22,84
O arsénico preséntase como As3+ (arsenito) e As5+ (arseniato, abundante). O arsenito é más tóxico para o ser humano e é máis difícil de remover dos corpos de agua. A inxesta de pequeñas cantidades de arsénico pode causar efectos crónicos por bioacumulación no organismo.
Por outra banda, é probable a formación de augas ácedas de minas que poderían ter consecuencias negativas para a poboación dos núcleos próximos a explotación.
Un cóctel de elementos químicos e radioactivos con posibles repercusións na saúde humana e dos ecosistemas
As entulleiras e as augas procedentes das labores de achique do interior das galerías poderían constituír un verdadeiro cóctel químico de indudables repercusións sobre a saúde das poboacións e dos ecosistemas próximos á área de explotación mineira.
A isto hai que engadir que a Sociedade Galega de Historia Natural advertiu da necesidade de realizar un estudo ambiental serio e rigoroso, posto que as pegmatitas adoitan incluír Cesio, Uranio, Rubidio e Radio.
Tanto o Cesio como o Rubidio son materiais radioactivos que hai que engadir aos sulfuros presentes nas pegmatitas que xeran as drenaxes ácedas de mina.
valfluvialdolouridocorcoesto.com 