Esta semana o Estado español someteuse en Xenebra á súa terceira volta no Exame Periódico Universal (EPU), un mecanismo do Consello de Dereitos Humanos das Nacións Unidas que, desde 2005, examina periodicamente a situación dos dereitos humanos en todos os países do mundo. Entre estes dereitos, inclúense os dereitos ambientais.
Aínda que este ano a revisión do Estado español centrouse na situación en Cataluña, o relatorio da Oficina do Alto Comisionado das Naciones Unidas para os Dereitos Humanos tamén recolleu os apelos a garantir “o respecto dos dereitos ambientais mediante a supervisión e a restauración adecuadas das instalacións que requiran atención urxente, en particular as presas de estériles mineiros abandonadas”.
O relatorio do Alto Comisionado referiu un informe dunha das entidades con estatuto consultivo especial ante a ONU que ilustrara esta situación co exemplo do caso das presas de residuos mineiros das Minas de San Finx, en Lousame, que están sendo obxecto dunha investigación ante o Comité de Cumprimento da Convención de Aarhus, tamén dependente das Nacións Unidas.
O informe indica que no caso das presas mineiras de San Finx, que agora a Xunta pretende facer pasar por embalses hidroelétricos, “unha falla implicaría impactos ambientais e humanos significativos”, asinalando ademais como as autoridades autonómicas “obstruíron o acceso a información ambiental crítica”.
O relatorio da Oficina do Alto Comisionado das Naciones Unidas para os Dereitos Humanos (A/HRC/WG.6/35/ESP/3) pode ser descargado da web da ONU en castelán, inglés, francés, ruso, chinés e árabe. A referencia ás presas de residuos mineiros áchase na páxina 3 (parágrafo 18).
O día 04/10/2019 a Subdirección xeral de Coordinación Ambiental da Xunta de Galicia remitía escrito á asociación ambiental e cultural Petón do Lobo no que indicaba, en relación ao parque eólico do Iribio:
“2. En canto ao punto 2, pódese sinalar que o 12/08/2005 a entón Dirección Xeral de Calidade e Avaliación Ambiental formulou a declaración de impacto ambiental (DIA) do parque eólico Oribio, pronunciamento do órgano ambiental co que finaliza a tramitación ambiental do proxecto e no que se determinan as condicións que compre impoñerlle para a adecuada protección do medio ambiente. A dita DIA foi publicada polo órgano substantivo no DOG, nº 220 do 16/11/2005.
A información ambiental de dito proxecto se facilita con esta comunicación.
No que atinxe ao punto 3, o Instituto de Estudos do Territorio non ten constancia de ningún expediente aberto, nin tampouco na Dirección Xeral de Sostibilidade e Paisaxe (anterior órgano competente en materia de paisaxe), sobre o citado parque eólico, nin tampouco de ningún informe específico en materia de paisaxe sobre este asunto.
4.En relación ao punto 5, o órgano ambiental, no que respecta á avaliación do impacto ambiental de proxectos, non emite ningunha autorización ambiental baseada nunha revisión e actualización dun documento ambiental, senón no caso que nos ocupa unha declaración de impacto ambiental cuxo documento base é o estudo de impacto ambiental”.
Polo tanto, o propio órgano ambiental recoñece por unha banda que desde que se aprobou da Declaración de impacto ambiental do proxecto eólico do Iribio, no ano 2005, non se realizou ningunha revisión nin actualización do documento ambiental ata o presente, e por outra banda recoñece que a base da DIA é o propio estudo de impacto ambiental elaborado pola empresa promotora.
Ademais tal e como indica o anterior parágrafo 3 non existe constancia de ningún expediente aberto nin informe específico en materia de paisaxe sobre o citado parque eólico.
O Convenio europeo da Paisaxe, fraguado a partir de mediados dos anos 90, elaborouse no seo do Consello de Europa e concluíuse no ano 2000 na cidade de Florencia. O propósito xeral do Convenio é animar ás autoridades públicas a adoptar políticas e medidas a escala local, rexional, nacional e internacional para protexer, planificar e xestionar as paisaxes europeas con vistas a conservar e mellorar a súa calidade e levar ao público, ás institucións e ás autoridades locais e rexionais a recoñecer o valor e a importancia da paisaxe e a tomar parte nas decisións públicas relativas ao mesmo. O Convenio recoñece todas as formas das paisaxes europeas, naturais, rurais, urbanas e periurbanas, e tanto as emblemáticas como as ordinarias. Corresponde aos compoñentes naturais, culturais e humanizados e ás súas interconexións. O Convenio considera que os valores naturais e culturais ligados á diversidade e calidade das paisaxes europeas supoñen un deber para os países europeos de traballar colectivamente na súa protección, planificación e xestión. O Convenio Europeo da Paisaxe compromete a tomar medidas xerais de recoñecemento das paisaxes; de definición e caracterización; de aplicación de políticas para a súa protección e xestión; de participación pública e de integración das paisaxes nas políticas de ordenación do territorio, así como nas políticas económicas, sociais, culturais e ambientais. Tamén sobre a sensibilización cidadá, a educación e a formación de expertos. O Convenio Europeo da Paisaxe entrou en vigor o 1 de marzo de 2004, o primeiro día despois de expirar un período de tres meses tras a data na que dez Estados membros do Consello de Europa expresasen o seu consentimento de vincularse a el. España ratificou o citado Convenio o 26 de novembro de 2007 (BOE de 5/02/2008). Está en vigor no noso país desde o 1º de marzo de 2008.
Segundo o Dicionario da Real Academia, a paisaxe é a “extensión de terreo que se ve desde un sitio”. Trátase dun recurso natural equiparable ás augas, a fauna e flora, ao aire ou o chan, e por iso cabe entendelo comprendido no ánimo e no texto do artigo 45 da Constitución española, segundo o cal: “1. Todos teñen dereito a gozar dun medio ambiente adecuado para o desenvolvemento da persoa, así como o deber de conservalo. 2. Os poderes públicos velarán pola utilización racional de todos os recursos naturais, co fin de protexer e mellorar a calidade de vida e defender e restaurar o medio ambiente, apoiándose na indispensable solidariedade colectiva.”
Serra do Iribio
En Galicia a Lei 7/2008, do 7 de xullo, regula a protección da paisaxe de Galicia. O seu artigo 11 referido a “Estudos de impacto e integración paisaxística” establece:
“1. En todos os proxectos que deban someterse ao procedemento de Declaración de impacto ambiental, segundo establécese na lexislación sectorial vixente, as entidades promotoras haberán de incorporar no estudo de impacto ambiental un estudo de impacto e integración paisaxística, documento específico no que se avaliarán os efectos e impactos que o proxecto poida provocar na paisaxe e as medidas de integración paisaxística propostas polas devanditas entidades. 2. Os estudos de impacto e integración paisaxística deberán conter: a) Unha diagnose do estado actual da paisaxe: principais compoñentes, valores paisaxísticos, visibilidade e fraxilidade da paisaxe. b) As características principais do proxecto. c) O impacto previsto do proxecto sobre os elementos que configuran a paisaxe. d) A xustificación de como se incorporaron ao proxecto os obxectivos de calidade paisaxística e as determinacións das directrices de paisaxe establecidas para a unidade de paisaxe na que se pretende executar a actuación. O contido deste apartado será preceptivo unha vez sexan aprobadas as directrices de paisaxe. e) Os criterios e medidas a adoptar para alcanzar a integración paisaxística do proxecto. 3. Corresponde á consellería competente en materia de medio ambiente emitir o informe de impacto e integración paisaxística dentro dos procedementos de declaración e avaliación do impacto ambiental, informe que resultará integrado na correspondente declaración de impacto ambiental. 4. O Consello da Xunta de Galicia determinará, vía regulamentaria, nas zonas xeográficas identificadas como «Áreas de especial interese paisaxístico», os supostos nos que se poderá esixir ás entidades promotoras, non sometidas aos procedementos de declaración e avaliación de impacto ambiental, incorporar ao proxecto un estudo de impacto e integración paisaxística, ao obxecto de considerar as repercusións que poidan ter sobre a paisaxe a execución das actuacións, obras ou actividades que se pretendan desenvolver, así como expoñer os criterios para a súa integración. Para ese efecto, na determinación destes supostos teranse en conta parámetros tales como a existencia de espazos naturais protexidos, a distancia á liña de costa, o volume de edificación, a superficie afectada polo proxecto, as afeccións aos recursos naturais e a presenza de elementos valiosos do patrimonio natural e cultural”.
Non se entende como un proxecto como o do parque eólico do Iribio, que sufriu modificacións ao longo dos anos, desde o ano 2005 e ata o ano 2019, non foi obxecto de actualización no tocante ao estudo de impacto ambiental nin no tocante ao estudo de impacto paisaxístico. Máis se cabe tendo en conta que na derradeira modificación do proxecto a altura máxima alcanzada polos aeroxeradores será de 152 m. Se ben o número de aeroxeneradores pasou de 12 a 8, non obstante, o seu tamaño aumenta considerablemente con 15 metros máis de altura. A área de varrido das súas pas aumentou un 64% a pesar de ter catro torres menos, o que supón un incremento importante da probabilidade de que as aves choquen. Nesta serra galega situada entre os Concellos lucenses de Samos e Triacastela habita o aguia real, o aguia culebrera, o bufo real, o aguilucho cenizo e pálido, o milano negro e o falcón peregrino. É unha zona de campeo do oso pardo, que do mesmo xeito que o aguia real está en perigo de extinción, e a Fundación Ouso Pardo, integrada na plataforma que abriu a batalla xudicial, teme que o parque eólico dane os traballos de recuperación destes plantígrados que se desenvolven desde hai anos en toda a cornixa cantábrica.
A resolución do Goberno galego que considera “non substancial” os cambios que sufriu o parque eólico desde que a Xunta de Fraga deulle o visto e prace atropelladamente en 2005 é clave para que se poida executar, xa que exime á promotora, Fergo Galicia Vento, de ter que someter o seu proxecto a outra avaliación ambiental. Se tivese que repetir ese trámite, a empresa nunca o superaría coa lexislación actual, xa que en Galicia está prohibido levantar aeroxeradores en Rede Natura.
As obras, que arrincaron en maio sen autorización e foron paradas pola Administración durante un tempo, xa provocaron “graves impactos”. A serra do Iribio pertence á Zona de Especial Protección dos Valores Naturais Ancares-Courel e está incluída no Ben de Interese Cultural (BIC) Camiño de Santiago. Os traballos afectaron ademais ao camiño real que antigamente unía Galicia coa Meseta, así como a mámoa do Fial, xa prácticamente desaparecida.
Con data 25 de agosto de 2016 publícase no DOG nº 160 o Decreto 119/2016, do 28 de xullo, polo que se aproba o Catálogo das paisaxes de Galicia. Entrada en vigor: 26/08/2016. O Catálogo das paisaxes de Galicia apróbase de conformidade coa Lei 7/2008 de protección da paisaxe de Galicia.
Áreas de especial interese paisaxístico.
A serra do Oribio ou Iribio está incluida no Catálogo das Paisaxes de Galicia, dentro das grandes áreas paisaxísticas das Serras Orientais, Área de Especial Interese Paisaxístico (AEIP _01_17) O Courel.
O Catálogo das paisaxes de Galicia identifica determinadas zonas xeográficas como áreas de especial interese paisaxístico, en atención aos valores naturais e culturais alí presentes. Ademais destas áreas, terán a consideración de áreas de especial interese paisaxístico, a efectos dos artigos 9.3 e 12.3 da Lei 7/2008, as seguintes:
Os espazos de interese paisaxístico delimitados polo Plan de ordenación do litoral de Galicia, aprobado polo Decreto 20/2011, do 10 de febreiro. Os ámbitos que, no seu caso, os plans xerais de ordenación municipal cuxa entrada en vigor se produzan con posterioridade á do Catálogo das paisaxes clasifiquen como chan rústico de especial protección paisaxística, de conformidade co previsto no artigo 34.3 da Lei 2/2016 do chan de Galicia, previo informe favorable do organismo competente en materia de paisaxe.
As paisaxes protexidas declaradas de conformidade co establecido na Lei 9/2001 de conservación da natureza, e o artigo 35 da Lei 42/2007 do patrimonio natural e da biodiversidade.
Os ámbitos que, no seu caso, delimiten os instrumentos de ordenación do territorio, de conformidade co previsto na Lei 10/1995 de ordenación do territorio de Galicia. No caso de que algún dos ámbitos aos que se refiren os apartados 2), 3) e 4) coincida con algunha das áreas de especial interese paisaxístico delimitadas polo Catálogo das paisaxes de Galicia, o plan urbanístico ou instrumento de ordenación do territorio, ou o estudo que realice o órgano competente en materia de espazos naturais, revisará a delimitación, coa maior concreción e detalle propios de tales documentos.
A delimitación que finalmente establezan substituirá á recollida no Catálogo das paisaxes de Galicia, sen necesidade de tramitar un expediente de modificación do mesmo. Nestes casos, na tramitación do plan xeral de ordenación municipal ou do instrumento de ordenación do territorio, deberá obterse o informe favorable do órgano autonómico competente en materia de paisaxe.
Sorprende o proxecto de rexeneración ambiental que está a executar a empresa Cavisa (Caolines de Vimianzo, S.A.U) en Laxe, despois de anos e anos de abandono do caolín en montañas cubertas da area que arrastra o vento do Atlántico, confundíndose en harmonía cos sistemas dunares.
Que hai detrás da “rexeneración ambiental” de Cavisa en Laxe? Pois nin máis nin menos que as ansias de edificar nuns terreos urbanos que ata o de agoran confundíanse coas típicas dunas laxenses.
38.068 metros cadrados que pronto se encherán de grúas e de ladrillo, para agrandar máis o desarrollo urbanístico de Laxe e contribuír ao feísmo urbano das zonas costeiras de Galicia.
Nun concello ao que xa lle molestan en exceso os maravillosos sistemas dunares que ten, pensar que non se ía deixar levar polas ansias do ladrillo sería tamén unha utopía.
Así que veremos como a que chaman “rexeneración ambiental” desembocará pronto na construción de novos edificios, que sin dúbida mudarán a fermosa paisaxe de Laxe.
A controvertida “rexeneración ambiental” de Cavisa no municipio de LaxeA controvertida “rexeneración ambiental” de Cavisa no municipio de Laxe
En Galicia arde o monte e arde sempre. Verán e inverno. Arde a Rede Natura 2000 e por encima, a información que proporciona a Xunta de Galicia é sumamente escasa. Non existe transparencia nin información, no que respecta ás superficies queimadas e o diñeiro que se gasta na súa extinción. Extinción; que non rexeneración, das áreas queimadas. Boa parte da rexeración dos montes tras os incendios realízase polo eucalipto, que medra de xeito espontáneo e silvestre. Cun Plan forestal obsoleto, caduco, que non está actualizado e que parte dun diagnóstico da realidade que xa hai tempo que non é o diagnóstico actual; e a Comisión europea, segue achegando fondos nestas condicións para a extinción dos incendios en Galicia? Pensa a Comisión europea continuar aplicando (ou malgastando) fondos comunitarios a un goberno da Xunta de Galicia, que non fai nada para solucionar os problemas estruturais do monte e que centra todos os seus esforzos no “negocio” da súa extinción?
O modelo actual de explotación do monte é intensamente forestalista, que aposta pola produción de madeira con pouco valor engadido. Constátase tamén a escasa superficie ocupada polos montes de xestión pública, tan necesarios para frear o cambio climático e reducir o impacto dos lumes forestais. A pesar do Plano Forestal de 1992, 25 anos despois seguimos sen contar cun inventario de masas de frondosas autóctonas, ferramenta fundamental para poder planificar a súa conservación e xestión. O aproveitamento forestal intensivo con especies alóctonas, pirófilas e de crecemento rápido comporta a deterioración de servizos ecosistémicos que como a diversidade natural, a dispoñibilidade de auga, a fertilidade do chan, ou a calidade paisaxística, son importantes para a vida e o mantemento das actividades económicas da nosa sociedade. Este modelo forestal contribúe tamén a malgastar importantes cantidades de recursos públicos a través do PLADIGA -plano de loita contra o lume- que custa anualmente ao redor de 150 millóns de euros. Por tanto, urxe que o Parlamento europeo e a Comisión, insten o goberno da Xunta de Galicia a establecer sen demora, unha moratoria indefinida para as novas plantacións de especies do xénero Eucalyptus en todo o territorio galego. Prohibir o cultivo do Eucalyptus nitens. Prohibir as repoboacións con todas as especies do xénero Eucalyptus nos espazos integrantes da Rede galega de espazos protexidos. Incrementar a xestión pública dos montes e protexer os montes veciñais en man comúns. Mentres que non cambie a xestión dos montes en Galicia, a Comisión europea e a Unión europea son cómplices da destrución do monte galego. Non se pode seguir financiando e aplicando fondos á extinción dos incendios en Galicia, mentres que a Xunta de Galicia non cambie substancialmente a política forestal que está a executar actualmente e que é totalmente inviable. Por iso, rogamos á Comisión de peticións que continúe aberta esta Petición, en tanto que a Xunta de Galicia non se comprometa en serio e con garantías, a abordar as causas estruturais dos incendios e revise en profundidade os obxectivos do plan forestal da Xunta do ano 1992.
Augas de Galicia propón sancionar a Leitosa, S.A.U por vertidos non autorizados ao dominio público hidráulico
A empresa, xa disolta no seu día por un xuíz, non se dá por notificada e Augas de Galicia emprázaa por un edito público a través do DOG e do BOE
O DOG de hoxe publica a proposta de resolución ditada no expediente sancionador en materia de verteduras de augas residuais coa clave DH.D15.62226.
Con data do 24 de setembro de 2018 ditouse proposta de resolución no expediente sancionador seguido por Augas de Galicia e iniciado o 14 de maio deste ano, contra Leitosa, S.A.U. (termos municipais de Carballo e Malpica de Bergantiños) pola comisión dunha infracción de carácter leve en materia de verteduras de augas residuais, tipificada no artigo 85.e) da Lei 9/2010, do 4 de novembro, de augas de Galicia.
Leitosa, S.A.U. estaría a ser sancionada polos vertidos que puideran alterar a calidade da auga ou as condicións ambientais ou hidráulicas do medio receptor, efectuados sen contar coa autorización de vertido correspondente.
Intentada a notificación da dita proposta de resolución por correo certificado con aviso de recepción no domicilio que obraba no expediente administrativo, esta resolutou ser infrutuosa, polo que Augas de Galicia notifica a través dun anuncio no DOG e no BOE, por un prazo de quince (15) días, contado a partir do día seguinte ao desta publicación no Boletín Oficial del Estado, para os efectos de que Leitosa compareza ante Augas de Galicia.
Sen embargo, todo parece indicar que Augas de Galicia está a comunicarse con unha empresa que non existe, porque xa fora disolta no seu día por un xuiz que ordeara a disolución de Leitosa, a empresa que recibira 600.000 euros en axudas públicas e que tras declararse a súa insolvencia, non houbera bens para cubrir as débedas cos acreedores.
O xuíz xa ditaminara no seu momento a disolución da concesionaria do Monte Neme. A empresa vencellada á familia Cotino do Partido Popular de Valencia (coñecido pola famosa trama Gúrtel), non tiña bens para afrontar as débedas contraídas cos acreedores.
A data da resolución xudicial do Xulgado do Mercantil de Valencia foi do día 9/07/2015. O auto concluía o concurso por inexistencia de bens, extinguía a sociedade e cerraba a súa folla de inscrición no Rexistro Mercantil.
No ano 2014, unha balsa mineira do Monte Neme fendía e provocaba o vertido de 24.000 metros cúbicos de auga e lodos mineiros. Aqueles danos foran valorados preto de 1,5 millóns, e dos que ao parecer non se recuperou nada, nen se vai a recuperar ao disolverse xa a empresa concesionaria.
O que debe facer a Xunta de Galicia é asumir a execución subsidiaria da restauración mineira do Monte Neme e deixar de perseguir panaceas e empresas que xa non existen. Agora tócalle á Xunta asumir a súas responsabilidades dunha vez por todas.
Nestes días, do 24 ao 26 de outubro, reúnese en Santiago de Compostela o lobbie mineiro deste país, no marco dun Congreso (V Congreso nacional de áridos) organizado pola Federación de Áridos (FdA), baixo o lema “Compromiso con la sociedad”.
Desde a canteira de Ponteceso, á beira do río Anllóns, pasando pola canteira de Cances, a antiga canteira do Monte Neme, a de Laracha, a da Brea en Carballo, Santa Comba e Caolines de Vimianzo; o certo é que hai unha ausencia de restauración dos espazos mineiros vencellados a canteiras de áridos e graveiras (agás algúns tímidos intentos de restauración no caso da mina da Brea).
Polo tanto, é moi cuestionable o Compromiso coa Sociedade por parte do sector dos áridos en Galicia, cando ese compromiso sería tan sinxelo como a restauración eficaz e efectiva dos espazos degradados pola actividade extractiva, o respecto á entorna e á paisaxe.
Afondando no programa deste V Congreso nacional atopamos con algunhas ideas do que entenden por “Compromiso con la sociedad”. Así no programa enumeran, entre outras accións:
Ayuda a la reforestación de zonas afectadas por incendios en Galicia Firma de un acuerdo marco sectorial para la promoción de la biodiversidad con SEO Birdlife Regalo de árboles autóctonos gallegos …etc.
Sen embargo, a sociedade demanda compromiso co entorno e as comunidades que o habitan, compromiso coa restauración eficaz e efectiva dos espazos mineiros; e esta tarefa, que ademáis é unha obriga normativa, non se está a realizar na meirande parte dos casos. Por tanto, é unha mágoa que neste V Congreso non se recoñeza o “mea culpa” do sector, polos compromisos incumpridos e reiterados ao longo do tempo e non se asuma o compromiso serio e firme de restauración dos espazos mineiros degradados, iniciativa que xa debera partir en primeiro lugar da Xunta de Galicia e da Cámara oficial mineira.
Por tanto, unha vez máis o lobbie mineiro de Galicia, por moito Congreso nacional que celebre continua a afastarse cada vez máis da realidade deste país.
Canteira de Sta. Cristina, en Ponteceso, á beira do río Anllóns. Fonte: Google MapsCanteira de Olveira, en Cances. Fonte: Google Maps.Canteira abandonada do Monte Neme, Carballo. Fonte: Google MapsCanteira no municipio de Laracha. Fonte: Google Maps.Canteira da Brea, en Carballo. Fonte: Google Maps
Canteira de Sta. Comba. Fonte: Google MapsCanteira de Sta. Comba. Fonte: Google MapsCanteira de Vimianzo. Fonte: Google Maps
No día de hoxe publicouse no DOG o ACORDO do 26 de xuño de 2018, da Xefatura Territorial da Coruña, polo que se somete a información pública a solicitude de autorización administrativa previa, a declaración de utilidade pública, en concreto, e a necesidade de urxente ocupación que iso implica, a autorización administrativa de construción, o proxecto sectorial de incidencia supramunicipal e o estudo de impacto ambiental do proxecto do parque eólico Monte Toural, nos concellos de Santa Comba e Coristanco (A Coruña) (expediente IN408A 2017/17).
A 360 metros do núcleo de Mira, ocupan a parcela Ganaduría, Chousa da Tella e Chousa do Rego e a menos de 500 metros desde Fonte Sucada; a 300 metros desde Mato Vello e da Chousa da Fonte e a 700 desde Pedra Aguieira.
O proxecto atravesa Coristanco en dirección a Santa Comba a través da Fonte do Raposo e Fonte Sucada, atravesando o Monte Toural en dirección a Porto Sacadella e Covacha, ata chegar á Pedra dos Lagos.
Ao igual que en Coristanco, o lugar de Sabaceda, en Santa Comba, quedaría a 480 metros desde as instalacións ubicadas na Rebeiriña e na Pedra dos Lagos. Moi afectado tamén o Porto Sagadela que atravesa o rego do Lodeiro.
A menos de 1 Km está o parque eólico de Monte Maior e a menos de 500 metros da lagoa de Alcaián, sumándose así á restra de eólicos do proxecto Campelo e Bustelo.
A característica común ás terras que afectadas por este proxecto é a súa especial aptitude agraria e a enorme cantidade de mananciais, regos e fontes de auga que quedarían incardinadas dentro da área de afección das infraestruturas eólicas.
Afeccións ao lugar de Mira, en Coristanco por parte do proxecto eólico Monte Toural
Estamos ante un único proxecto industrial eólico formado por 3 subproxectos e 1 parque xa en funcionamento, Bustelo, Campelo, Monte Toural e Castelo. Falla unha avaliación sinérxica, conxunta e global dos impactos significativos e afeccións que causarán todos estes eólicos sobre a avifauna, a paisaxe, a temperatura local e global, xa que todos eles están a menos de 5 kilómetros, polo que esta separación como a propia empresa recoñece, é insuficiente para que non se produzan efectos conxuntos entre parques.
O parque eólico Castelo está a 1, 4 Km, formado por 25 aeroxeneradores. Coincidirán varios proxectos simultáneamente no tempo durante a execución das obras e ao longo do periodo previsto de explotación.
A propia empresa Greenalia Power, S.L.U. recoñece que: “Una vez en funcionamiento se pueden producir efectos globales sobre la atmósfera (ruido), fauna y paisaje” (Memoria sectorial, páxina 128).
Ausencia de interés especial do proxecto e ausencia da súa xustificación
Mediante a Resolución do 27 de abril de 2018, da Dirección Xeral de Enerxía e Minas, publicáase o Acordo do 26 de abril de 2018, do Consello da Xunta de Galicia, polo que se declaraban de interés especial varios proxectos de produción de enerxía eléctrica a partir de fontes renovables e as súas infraestruturas de evacuación asociadas.
Así recoñecíase o suposto “interés especial” dos proxectos: Bustelo, Monte Toural, Campelo e LAT 220 kV Campelo-Mesón. Esta declaración terá como efectos a tramitación de forma prioritaria e con carácter de urxencia e a redución á metade dos prazos necesarios na instrución do procedemento da autorización administrativa previa e/ou de construción, así como dos prazos na instrución do procedemento de avaliación ambiental que sexa necesario. Así mesmo, reduciranse á metade os prazos necesarios na tramitación do proxecto sectorial.
Sen embargo, a declaración de interese especial ten que facerse en base a unha MEMORIA presentada pola empresa promotora, e na que ten que constar o indicado na Lei 5/2017, de 19 de outubro, de fomento da implantación de iniciativas empresariais en Galicia, isto é: “A solicitude de declaración de interés especial destes proxectos realizarase á consellería competente en materia de enerxía, presentando unha memoria que conteña a súa especial incidencia e beneficios no ámbito industrial, social e territorial, entre outros, así como unha declaración responsable de que o proxecto desarrollarase no marco das subastas indicadas anteriormente, debendo determinar o prazo previsto para a súa execución”.
Onde está a Memoria indicada? Onde se acreditou ese interés especial e eses supostos beneficios no ámbito industrial, social e territorial, entre outros?
A pesar da importancia do Plan de Ordenación do Litoral de Galicia (POL) como instrumento de xestión do territorio galego, o Instituto de Estudos do Territorio (IET) da Xunta de Galicia, que dirixe Inés Santé, ven a minimizar a súa importancia ao informar favorablemente os proxectos eólicos de Cabana e Laxe.
As contradicións entre o informado polo IET e o POL son tan evidentes, que segundo o POL non habería posibilidade algunha de parques eólicos en ambos concellos.
De aí que asociacións da Costa da Morte soliciten a NULIDADE DE PLENO DEREITO das actuacións administrativas referidas aos proxectos eólicos de Mouriños e Pena Forcada – Catasol II, as infraestruturas asociadas e a súas liñas de evacuación, en tanto en canto, todos os expedientes referidos vulneran de forma manifesta o POL. Tanto os documentos ambientais como os distintos informes que obran nos expedientes relacionados co proxecto de Cabana e Laxe obvian a normativa establecida na normativa da Paisaxe de Galicia, e en particular, o Decreto 20/2011, do 10 de febreiro, polo que se aproba definitivamente o Plan de Ordenación do Litoral de Galicia. Este é un instrumento de ordenación territorial que ten por obxecto, de conformidade co artigo 2º da Lei 6/2007, do 11 de maio, de medidas urxentes en materia de ordenación do territorio e do litoral de Galicia, establecer os criterios, principios e normas xerais para a ordenación urbanística da zona litoral baseada en criterios de perdurabilidade e sustentabilidade, así como a normativa necesaria para garantir a conservación, protección e posta en valor das zonas costeiras”.
Por exemplo, o estudo de impacto e integración paisaxística que obra no expediente do parque eólico Pena Forcada – Catasol II de Laxe, non tivo en conta a descrición da paisaxe que recolle o propio POL e que se vería afectada gravemente e de xeito moi significativo polo proxecto eólico. Así segundo a literalidade do POL, descríbese a paisaxe do val de Traba e Soesto como:
“Paisaxe diversa de gran valor paisaxístico no que destaca o contraste entre a praia de area branca que deixa paso detrás da súa duna a unha extensa chaira litoral conformada por un impresionante mosaico de finas de cultivo perfectamente configuradas de grande intensidade cromática. Unha gran variedade de formas naturais constitúen este espazo, desde os areais costeiros, á lagoa costeira, pasando polas marismas, os vales fluviais ou as ladeiras montañosas; formas segundo as que a unidade foi recoñecida como ZEPVN LIC e Zona de Especial Protección para as Aves de Costa da Morte. Sobre esta base inicial viñéronse desenvolvendo distintos tipos de aproveitamentos e ocupacións antrópicas, cada unha das cales foi deixando a súa pegada e realizando a súa achega á paisaxe. A gran diversidade é pois, un dos valores primordiais desta zona, realzada ademais por quedar englobada nunha única conca visual. Os puntos de observación propostos organizáronse de tal maneira que ofrezan unha visión xeral de toda a área. Por iso elixíronse preferentemente puntos elevados dos montes das inmediacións, tendo en conta ademais, a significación de lugares tan estratéxicos desde o punto de vista do acervo municipal, como a praia de Traba ou o alto do Aplazadoiro”.
Toda a área afectada polo proxecto eólico Pena Forcada – Catasol IIe a súa liña de evacuación e infraestruturas asociadas está dentro da contorna de protección de ESPAZO DE INTERÉS PAISAXÍSTICO. Por outra banda, o monte Chan, sede dos eólicos está baixo a protección de ESPAZO DE PROTECCIÓN DE LADEIRA.
O mesmo ocorre no caso do proxecto eólico de Mouriños, a escasos metros do de Laxe, no municipio limítrofe de Cabana onde a liña de evacuación atravesaría áreas protexidas paisaxísticamente.
De aí que as asociacións bergantiñás como Petón do Lobo ou Oriol do Anllóns, lancen a voz de alarma, porque minimizar a importancia do POL conleva xa non o menoscabo definitivo das Paisaxes, senón que aboca aos proxectos eólicos á nulidade de pleno dereito ao non recollerse na documentación ambiental a relevancia paisaxística destas áreas.
De aprobarse definitivamente os proxectos ou no caso de chegar a executarse, como é o caso do parque eólico de Laxe, máis avanzado na tramitación administrativa, a directora do IET ou o persoal técnico responsable deste organismo poderían haber incorrido en prevaricación omisiva ao menospreciar a relevancia xurídica do POL.
Plan de ordenación do litoral (POL). Val de Traba, Laxe. As liñas descontínuas de cor negra indican o límite da área de protección paisaxística.
A primeira referencia á actual casa reitoral da parroquia de Corcoesto atópase no Libro de eclesiásticos do expediente do Catastro da Enseada da parroquia de Corcoesto do ano 1753. Nela faise referencia á fábrica da nova casa parroquial sendo sacerdote D. Andrés Montero Fernández.
Con anterioridade, a casa reitoral estaba no lugar de Montefurado, da que tan só coñecemos que era de planta alta e non existindo constancia da súa ubicación concreta.
A casa reitoral de Corcoesto é un bo exemplo da arquitectura tradicional das casas reitorais modernas da comarca de Bergantiños. Conta cunha superficie construída de 436 metros cadrados, cun pombal e un cabazo, configurando todo iso un conxunto arquitectónico ao estilo das moitas casas reitorais que posteriormente, durante o século XIX construíronse en Galicia. Conta cunha superficie anexa de terreo de 6.626 metros cadrados para labradío.
Na comarca de Bergantiños ao hórreo chámaselle cabazo, trátase dunha construción accesoria da casa de labranza, construída en pedra, que consta dunha cámara- celeiro en forma rectangular, colocada sobre varios pares de columnas ou pés provistos dunhas peculiares capas ou tornarratos. Sen embargo, o cabazo da reitoral de Corcoesto ten a “casadeira” ou celeiro pechado. As paredes da cámara están construídas con pedras de cantería con ocos e buracos para a ventilación interior, e cubertas con tellado a dúas augas.
Chama a atención que a diferenza do resto dos hórreos galegos non conte con ningún pináculo ou cruz nos alicerces, pese a ser un inmoble vencellado á igrexa. Contaba nos seus mellores tempos con unha excelente horta chea de árbores froiteiras.
Posteriormente a principios do século XX a casa foi obxecto de ampliación. A prensa histórica fai referencia ás difíciles situacións polas que pasou este edificio ao longo do tempo. Así o 12 de xullo de 1902 o Diario O Noroeste recolle que a casa foi obxecto dun atentado con explosivos (mecha, pistones e dinamita), sendo párroco Manuel Rodríguez Romero.
A Correspondencia Galega: diario de Pontevedra, ou 10 de decembro de 1901, recollía na sección de noticias de Galicia, da Coruña:
“Noites pasadas foi colocado un cartucho de dinamita no portal da casa do cura párroco de Corcoesto D. Manuel Rodríguez. A explosión do cartucho causou grandes danos na vivenda e o natural sobresalto aos inquilinos. Como presuntos autores do feito foron detidos pola Garda Civil os veciños de Corcoesto Pedro Porteira e Manuel Carracedo, e entregados ao Xulgado do Partido”.
Posteriormente no ano 1922 volvería ser obxecto doutro atentado anarquista. Así o diario O Compostelán: diario independente, ou 11 de xaneiro de 1922 recollía na columna de detencións información relativa ás pedreas das que fóra obxecto a casa reitoral de Corcoesto.
“Detencións: Como presuntas autoras de pedreas contra a casa do párroco de Corcoesto (Cabana), don José Martínez Rubiño, detivo a Garda civil, poñéndoas a disposición do Xuíz daquel distrito, a Josefa e Dores Martínez Calvo e a Concepción Calvo Amoedo”.
Nos anos 60 habilitouse na pranta baixa un local como teleclub social para as actividades sociais da parroquia.
A casa reitoral está abandonada desde o ano 1979, data na que faleceu o último sacerdote que a habitaba. Desde entón o seu abandono e deterioración foi progresivo no tempo.
Casa reitoral de Corcoesto con pombal e cabazo, en estado de abandono
