Participación cidadá

O caso da mina de litio de Valdeflóres, en Cáceres: tramas empresariais espúreas e complexas, opacidade e financiamento público europeo

3 septiembre, 20203 septiembre, 2020Publicado en Contaminación e desfeitas no territorio, Desfeitas mineiras, Participación cidadá, Voz en EuropaDeja un comentario

*Imaxes da asociación Salvemos la Montaña de Cáceres e outras relacionadas co proxecto mineiro da explotación de litio, que promove Valoriza Minería, filial de Sacyr*

No día de hoxe a asociación Salvemos la Montaña de Cáceres defendía no Parlamento europeo a súa oposición ao proxecto de mina a ceo aberto de Valdeflores, a través de tres peticións:

Petition 1174/2017 by asoc. ambiental Petón do Lobo (Spanish) on the open-pit mine in Valdeflores, Cáceres

Petition 0273/2018 on a lithium mine in Sierra de la Mosca, Cáceres and

Petition 1140/2019 on a lithium mining project “San José/Valdeflórez” in the mountain of Caceres (Spain)

Pódese seguir a intervención en directo ou en diferido ao día seguinte no seguinte enlace:

http://www.europarl.europa.eu/committees/es/peti/home/highlights

Unha dás peticionarias, María Montaña Chaves Pedrazo indicaba na súa intervención parlamentaria, que a empresa australiana promotora do proxecto, Infinty Lithium, non figura en ningún dos expedientes tramitados na Xunta de Extremadura. Esta empresa de capital estranxeiro 100% non solicitara ningún permiso, nin de investigación, nin de explotación.

A Lei de Minas española obriga que polo menos o 50% do capital social da empresa promotora sexa nacional para poder operar dentro do territorio español. Con todo, quen sí solicitaba o primeiro permiso de investigación en Valdeflores era a empresa filial de Sacyr, Valoriza Minería, que máis tarde transmite por escasos 900 euros os dereitos mineiros conseguidos a unha empresa sen solvencia técnica, económica nin financeira, creada “ex profeso” para eludir responsabilidades cunha capital social de 3.000 euros, o mínimo que marca a lei. En concreto, créase a empresa pantalla ou “ joint venture”, como a chaman algúns: TECNOLOXÍA ESTREMEÑA DO LITIO S.L.U., cuxo domicilio social, anecdóticamente, atópase en Salamanca. A empresa TEL é a que figura en case todos os expedientes oficiais e segundo Infinty Lithium o seu capital está participado nun 75% pola australiana e nun 25% por Sacyr.

Este complicado armazón empresarial deséñase, segundo indicaba a peticionaria, para eludir responsabilidades, sortear indemnizacións para reparar posibles danos ou accidentes, como o famoso por terrible de Aznalcollar onde a empresa non custeou a limpeza do desastre medio ambiental causado, tamén para eludir responsabilidades xurídicas e penais. Esta práctica é habitual no noso Estado e consideramos que as institucións e os órganos de control deberían vixiar para que non se converta en algo habitual.

Con respecto ao trámite de Información ao público do Permiso de investigación da MINA DE VALDEFLORES leste, a peticionaria indicaba que «…foi un auténtico insulto cara aos cidadáns que vivimos nesta marabillosa cidade e nos seus arredores. Ninguén puido acudir como interesado neste expediente porque ninguén se decatou. Non se presentaron alegacións durante o trámite de información pública en 2016 porque non houbo información pública. A tramitación levou a cabo cunha absoluta opacidade para propiciar o descoñecemento do cidadán dunhas actividades que ían ter serias repercusións sobre a vida, a saúde e o medio ambiente da cidade de Cáceres. Vulnerouse o Convenio de Aarhus sobre acceso á información, participación do público na toma de decisións e acceso á xustiza en materia de medio ambiente e a Lei 27/2006 de Trasparencia e Bo Goberno do estado español, así como as disposicións normativas específicas que regulan o tempo e a forma de dar publicidade a estes proxectos. O proxecto NON SE SOMETEU A INFORMACIÓN PÚBLICA nin na forma nin durante o tempo que establece a lei, o que deu lugar a que 4 ANOS DESPOIS a propia Dirección Xeral de Minas, a través da Comisión Xurídica vísese obrigada a declarar a NULIDADE DA RESOLUCIÓNS e a subseguinte RETROACCIÓN dos expedientes que concedían os Permisos de Investigación, ademais de terminar por “imposibilidade material de continuación” a concesión de explotación solicitada. Tecnoloxía Estremeña do Litio NON CONTA actualmente con NINGÚN PERMISO vixente por parte da Junta de Extremadura».

Por outra banda, o Plan Xeral Municipal de Urbanismo (PXM) do municipio de Cáceres prohibe taxativamente a implantación de industrias, entre elas as extractivas, a menos de 2 km do centro urbano, e ademais o chan onde se quere instalar a mina e as instalacións está cualificado como adoito non urbanizable de especial protección.

O 19/04/2018 votouse por esmagadora maioría «NON” á modificación do PXM solicitada pola empresa. Actualmente o alcalde de Cáceres D. Luís Salaya manifestou en reiteradas ocasións o seu NON rotundo á mina. E para maior gravidade, TECNOLOXÍA ESTREMEÑA DO LITIO está dobremente SANCIONADA pola Xunta de Extremadura e polo concello de Cáceres.

En canto ao financiamento do proxecto con fondos públicos por parte das diferentes institucións europeas, como o Banco Europeo de Investimentos ou a plataforma de financiamento público-privado EIT- InnoEnergy: durante o verán de 2019 Infinity Lithium levou a cabo unha campaña comunicativa e de márketing para presentar e publicitar un novo proxecto de explotación, que non figura nin é coñecido en ningún organismo público, nin é o proxecto oficial rexistrado ante a administración estremeña de minas, a única competente para o efecto. A campaña publicitaria realízase ante diferentes organismos e institucións como o Banco Europeo de Investimentos, algúns Ministerios do Estado español, a Bolsa australiana ASX, ante a Comisión Europea coa presenza do Vicepresidente Maros Sefcovic e ante os medios de comunicación.

Posteriormente, durante o primeiro semestre do 2020, a firma australiana desarrollou outra campaña comunicativa anunciando “aos catro ventos” a sinatura dun Memorando de Entendemento con EIT- Innoenergy, plataforma de financiamento que canaliza fondos do Banco Europeo de Investimento, e segundo a información dada pola empresa “consiste no outorgamento de apoio e de financiamento de ata 800.000 euros para o proxecto industrial mineiro de Cáceres. Con este acordo, San José Valdeflórez convertíase no primeiro proxecto de litio en conseguir financiamento europeo. EIT InnoEnergy, o grupo público-privado da UE que lidera a Alianza Europea das Baterías tamén colaboraría na captación de fondos para a fase dúas do investimento da planta piloto de ata 2,4 millóns de euros. Ademais apoiaría e facilitaría as negociacións de venda da produción con fabricantes europeos a través da rede da EBA e apoiaría a Infinity na obtención das aprobacións ambientais necesarias e a aceptación social do proxecto”.

En ambas as campañas a empresa apoiouse nas diferentes institucións e organismos europeos consolidados e sobre todo utilizou a figura do Vicepresidente Sr. Sefcovic para conseguir credibilidade e poder vender o seu novo proxecto de explotación aos seus posibles investidores. Sendo consciente do uso indebido, intencionado e interesado das institucións europeas e dos seus representantes por parte dos intereses da compañía Infinty Lithium e sendo coñecedores da inviabilidade do Proxecto San José Valdeflórez, a asociación Salvemos la Montaña decidiu, por consenso, enviar unha carta persoal ao Vicepresidente de Relacións Interinstitucionais e Previsión da Comisión Europea Maros Sefcovic, impulsor da Alianza Europea das Baterías (European Battery Alliance), e «Coordinador do traballo da Comisión sobre a EBA.»

Así a cidadanía afectada transmitíalle que, como grupo cidadán, como pobo local afectado, e como europeos, pensaban que eses 800.000 euros supostamente concedidos á empresa promotora e destinados ao proxecto de mina ao descuberto de Cáceres non terían ningún percorrido nin xustificación, xa que o devandito proxecto era e é INVIABLE desde o seu inicio, polas razóns xa expostas nesta e nas anteriores peticións.

Polo tanto a asociación solicitáballe ao Vicepresidente que se reformulasen outorgar eses fondos á empresa e que se chegase a considerar a retirada ou a denegación dos mesmos para evitar dilapidar o diñeiro de toda a cidadanía europea.

A día de hoxe, despois de 6 meses, a entidade cidadá NON recibiu ningunha resposta por parte do Sr. Vicepresidente, Maros Sefcovic, e afirman que toda a cidadanía dos distintos Estados membros da UE debe ser atendida polos representantes públicos. Ademais estiman que se incumpren os artigos 20 e 24 do Tratado de Funcionamento da Unión Europea que di: “Os cidadáns da Unión son titulares dos dereitos e están suxeitos aos deberes establecidos nos Tratados. Teñen, entre outras cousas, o dereito de formular peticións ao Parlamento Europeo, de recorrer ao Defensor do Pobo Europeo, así como de dirixirse ás institucións e aos órganos consultivos da Unión nunha das linguas dos Tratados e de recibir unha contestación nesa mesma lingua.”

Por todo iso a asociación Salvemos la Montaña pide á Comisión unha resposta e que transmita o seu malestar ao Vicepresidente Sr. Sefcovic pola omisión da súa resposta.

Doutra banda, e con data de 7 de maio de 2020 a asociación presenta unha denuncia ante a Oficina Europea de Loita contra a Fraude (OLAF), solicitando a investigación sobre o financiamento do proxecto polas distintas institucións e organismos europeos mencionados con anterioridade. A contestación ofrecida polo Xefe da Unidade de Investigación-selección e Revisión foi a seguinte: “Ao termo das actividades de selección, comprobouse que a súa denuncia non se refire a ningún proxecto que recibise financiamento por parte da Unión Europea.” Sorprende por tanto que a OLAF arquive o caso e que non atope ningún proxecto con este nome, cando a mesma compañía está a publicitalo por todas as canles de comunicación. Poderíase afirmar que alguén non está a facer honra á verdade?

En virtude do anterior solicitaban ao Parlamento europeo, a través da Comisión de Peticións, un control democrático sobre a Comisión Europea, cumprindo así cunha dos seus tres grandes funcións encomendadas, que é investigar os feitos e evitar un uso fraudulento dos organismos e das institucións europeas por parte dunha compañía privada. Solicitaban tamén na súa comparecencia, que antes de outorgar financiamento público a este proxecto que está abocado ao fracaso, infórmense do estado dos expedientes administrativos levados a cabo polo órgano rexional competente, comproben se se está respectando a legalidade para a súa execución dentro do ordenamento xurídico español e do marco normativo concreto. Verifiquen a nulidade das Resolucións que aprobaron os permisos de investigación, a paralización e retrotracción dos distintos expedientes ao comezo da tramitación. E tamén corroboren as sancións nas que incorreu a empresa.

A Plataforma Salvemos a Montaña de Cáceres comprométese a velar polo coidado e a conservación do corazón e do pulmón verde da súa querida Montaña, para que nunca deixe de latexar nin de respirar e así se converta no legado que de alento e acubillo ás seguintes xeracións.

(Texto resumido da intervención da peticionaria Mª Montaña Chaves Pedrazo).

A Dirección Xeral de Calidade Ambiental e Cambio Climático resolve non someter ao procedemento de avaliación ambiental estratéxica ordinaria as Directrices da Paisaxe de Galicia.

9 junio, 2017Publicado en Área de Especial Interés Paisaxístico. AEIP val fluvial do río Lourido, Ecomuseo da Paisaxe Viva, Información de Interés, Paisaxe, Participación cidadáDeja un comentario

*Carballeira de Sta. Mariña do Remuíño, en Corcoesto, Área de Especial Interés Paisaxístico (AEIP) do Val fluvial do río Lourido.*

O órgano ambiental da Xunta de Galicia considera que as Directrices da Paisaxe de Galicia non teñen efectos significativos negativos sobre o medio ambiente.

O Instituto de Estudos do Territorio (IET) poderá continuar a tramitación das Directrices. A resolución perderá a súa vixencia se no prazo máximo de catro anos desde a publicación no DOG (luns, 5 de xuño de 2017) no se aprobase o documento.

A Dirección Xeral de Calidade Ambiental e Cambio Climático da Consellería de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio da carpetazo así ás numerosas alegacións presentadas ao documento ambiental estratéxico e ao borrador da proposta.

Numerosos colectivos e de sectores moi diversos presentaran alegacións ao procedemento de avaliación ambiental estratéxica simplificada das Directrices da Paisaxe de Galicia elaboradas polo IET.

*Capela de Sta. Mariña do Remuíño, en Corcoesto, Área de Especial Interés Paisaxístico (AEIP) do Val fluvial do río Lourido.*

Enlace para a consulta do documento:

http://cmaot.xunta.gal/busca-por-palabra-clave?p_p_id=aaeKeyword_WAR_aae&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-2&p_p_col_count=1&_aaeKeyword_WAR_aae__spage=%2Fportlet_action%2Faae%2FdetalleProxecto%3Fid%3D1888&_aaeKeyword_WAR_aae_id=1888

As ameazas á biodiversidade, ao patrimonio e ás paisaxes. Ameazas no marco concreto do val fluvial do río Lourido.

2 marzo, 20172 marzo, 2017Publicado en 14 de marzo, día internacional a favor dos ríos, Agresións ambientais, Área de Especial Interés Paisaxístico. AEIP val fluvial do río Lourido, Bosque autóctono, Bosque de ribeira, Cambio climático, Cultura, Ecomuseo da Paisaxe Viva, Forestación e reforestación, Participación cidadá, Quecemento globalDeja un comentario

Diversas ameazas cérnense en torno aos espazos naturais: eólicos, hidroeléctricas, liñas de alta tensión, minas a ceo aberto, infraestruturas viarias, incendios, seca, cambio climático, erosión, monocultivos forestais, caza, contaminación por diversas causas, desaparición do patrimonio cultural,…etc. Por se fora isto pouco, nas mans da cidadanía está frear o cambio climático e o quecemento global, ameazas irreversibles e globais para o planeta.

O fenómeno tamen afecta ao val fluvial do río Lourido, reserva fluvial e área de especial interés paisaxístico da comarca de Bergantiños, e que será o marco particular para a análise destas ameazas globais sobre un territorio concreto e a pequena escala.

Restos da pesqueira do río Anllóns, Corcoesto..jpg — *Restos da antiga pesqueira do río Anllóns.*

O río Lourido é un afluente tributario do Anllóns que nace en fonte Cardeira e vai recollendo ao longo do seu percorrido as augas do rego Batán e doutros regos e fontes que nacen no val, entre as parroquias de Valenza, Cereo e Corcoesto. Únese ao Batán abaixo do regueiro de Cercarido, na parroquia de Cereo para desembocar no río Anllóns, preto do muíño do Xuareiro.

Desde fonte Cardeira a paisaxe amosa os muíños eólicos do cume do monte de Perrol e a liña de alta tensión de Cudeiro, que o atravesa desde Silvarredonda a Cereo, quebrando a calidade paisaxística das cuncas visuais e fragmentando un espazo de alto valor ambiental.

Cada vez chove con menos frecuencia e a seca afecta ao caudal do Lourido, ao igual que ao de todos os ríos, regueiras, regueiros, regos e regatos de Galicia. Antes cada verán e agora con maior frecuencia, a empresa concesionaria da central hidroeléctrica da paraxe de Sta. Mariña do Remuíño, opera no cauce do Anllóns para limpalo, acumular máis auga na presa e conseguir que o salto produza máis forza e enerxía.

Nas épocas de alto risco de incendio a veciñanza establece o que lle chaman as “patrullas veciñais disuasorias e de prevención”, para coidar dun espazo único e de alto valor ambiental, que forma parte da identidade e da memoria.

Os incendios esgotan a biodiversidade e afectan gravemente aos ecosistemas, causando a erosión dos chans e eliminando a súa funcionalidade. Temos así chans ermos e esmorecidos en boa parte de Galicia afectada pola baga de incendios, que xa abandonaron a súa estacionalidade para convertirse nun problema permanente.

Este espazo tampouco é alleo aos monocultivos forestais de eucalipto, que intentan incluso chegar aos bordes do río, e ameazar ás masas de vexetación de ribeira de bidueiros e salgueiros.

Cada vez é máis frecuente que apareza unha nova pista aberta en calquer lado do val, sen importar a fragmentación dos ecosistemas. Os espazos mudan e van incorporando novas infraestruturas que constituen ameazas antrópicas consecuencia da produción, distribución, transporte e consumo de bens e servizos.

Co tempo van desaparecendo os camiños históricos, porque mudan as necesidades da poboación, pero non se conserva o patrimonio cultural, histórico e artístico, sexa materia ou inmaterial. Os valos das fincas desaparecen porque os camiños teñen que adaptarse ás novos medios de transporte. Na memoria colectiva quedan así os rueiros, congostras, camiños, carreiros, pistas, corredoiras..etc.

Xa case ninguén recorda o camiño histórico que atravesaba o val fluvial no século XVIII, que baixaba desde Cereo polo regueiro de Cercarido, pasaba por arriba de Sta. Mariña do Remuíño, de lado do solano e vendabal para chegar a Fonterremula, cruzar os montes dos Picotos ata a poza negra do Anllóns, onde estaba o paso para continuar cara a Ponte-ceso.

Na memoria, e aínda físicamente sobre o lugar está o Batán do Lourido, preto de Baralláns, e os muíños de Baralláns, da Canle, do Mineiro e do Prillán. O mesmo ocorre coas pontellas de Baralláns, do Prillán e as dúas do rego Batán, principal vía de comunicación entre os veciños de Corcoesto, Lestón e Valenza.

Pouca xente lembra ao lobo no lugar de Petón do Lobo, nen as feiras da antiga aldea abandonada de Aldemunde, entre Lestón e Baralláns. Tan só fican as ruínas, testemuñas silenciosas dun pasado de feiras de gando buliciosas e xentes diversas do mundo.

Xa ninguén lembra as pesqueiras do río Anllóns e o espazo da lamprieira, onde aínda fican restos das pedras que conducían as troitas e as lampreas ás canles de pesca. Os pesticidas, plaguicidas, abonos, fertilizantes, puríns… esgotan e ameazan á fauna dos ríos.

Unha pesqueira é unha construción, feita nun río, aproveitando un lugar natural, de tal forma que en base a un muro ou varios, derívase a auga para un portillo estreito, no que se axusta unha rede especial para pescar principalmente lamprea pero tamén o salmón, o sable e outros peixes. Na súa construcción tiveron moito que ver xente que entendía as correntes dos ríos e eran grandes canteiros.

Así no río Anllóns, ao seu paso por Corcoesto, temos o lugar da Vitureira ou da Lamprieira, en clara alusión ás pesqueiras onde se colocaban os vituróns ou vutrón, é dicir, as redes que se axustan entre os poios para pescar as lampreas.

O lugar da Lamprieira, preto do lugar de Xabarín ou Xabariño, en Corcoesto, fai alusión precisamente ao lugar do río onde se colocaban as lamprieiras, é dicir as redes para a captura de lamprea.

De igual xeito o topónimo da Vitureira, fai tamen relación aos vituróns ou vutróns para pescar salmón, anguías e lampreas.

A construcción das presas e das centrais hidroeléctricas, as chamadas “Fábricas da luz” deixaron na memoria as pesqueiras do río Anllóns.

A vida nos ríos galegos e a abundancia piscícola era tan relevante que no lugar de Teixedo, en Corcoesto, chegouse a instalar a finais do século XVIII un secadoiro de salmón. A elo ben puido contribuir a proximidade do río Cardezo, tributario do río Anllóns, e a Regueira, onde desemboca o rego de Sta. Margarida de Baneira.

Quen diría que no ano 1714 as pesqueiras ou gargas do río Cardezo cultivaban ostras de auga doce. A ostra perlífera de auga doce é un animal filtrador que se alimenta de partículas transportadas polas correntes. Para soportar o frío, require un substrato de area ou de grava, o que lle permite introducirse nel, ás veces durante varios anos. Por tanto, é moi sensible á sedimentación dos ríos que constitúen o seu hábitat: a diminución do caudal, a colmatación dos fondos, conduce á súa desaparición sistemática, aínda que ás veces obsérvanse desprazamentos voluntarios dos adultos (menores niveis de auga ou aumento de turbidez). A súa presenza é pois un excelente bioindicador da calidade dos ríos.

A contaminación fluvial e en xeral de todos os recursos hídricos debera ser a maior preocupación da cidadanía, porque incide directamente na saúde humana e dos ecosistemas.

Por outra banda, xa non hai xabaríns no lugar de Xabarido. A caza afecta á biosfera porque interrompe o ciclo natural en especies particulares de animais, como o xabarín e o coello, e isto trae consecuencias para o resto dos animais, plantas e árbores que dependen das especies máis cazadas. Directamente afecta a todo o medio natural e ao declive dos grandes depredadores como o lobo, animal clave no equilibrio dos ecosistemas.

Pero aínda existe algunha esperanza. Aínda quedan ruscos ou xilbarbas en Sta. Mariña do Remuíño, Corcoesto. A xilbarba é un pequeno arbusto propio dos lugares onde hai carballeiras. Medra nos valados de Sta. Mariña. Este outono e inverno medraron entre os loureiros da Santa. Había anos que non se albiscaba este arbusto pola entorna. Ten propiedades mediciñais moi importantes e variadas.

Alguén coñece os fentos do lugar da Regueira, en Corcoesto? Son fentos enormes e entre eles está o fento real. O seu tamaño é un indicador da biocalidade deste espazo, que alberga unha vexetación riparia en bó estado de conservación e un conxunto etnográfico e patrimonial conformado por doce muíños.

Mudan os tempos, mais non debera isto representar unha ameaza para a biodiversidade e o patrimonio natural e patrimonial. Nas mans de todas e de todos está en coidar os espazos naturais e preservar e mellorar os seus valores ambientais, naturais, ecolóxicos, estéticos, paisaxístos…etc. Exercer unha cidadanía resposanble implica o seu coidado e preservación. Da saúde dos ecosistemas depende a nosa propia saúde.

Iniciativa de participación cidadá múltiple on line para combater a pobreza enerxética e democratizar o acceso á enerxía.

7 febrero, 2017Publicado en Ecomuseo da Paisaxe Viva, Participación cidadá, Pobreza enerxética, Tarifa eléctrica propia de GaliciaDeja un comentario

Iniciativa de participación cidadá múltiple on line para combater a pobreza enerxética e democratizar o acceso á enerxía: Establecer unha tarifa eléctrica propia para Galicia para compensar o esforzo e o sacrificio dos recursos naturais de toda a cidadanía galega a favor da producción de enerxía por parte das empresas eléctricas e para todo o […]

via Iniciativa de participación cidadá múltiple on line para combater a pobreza enerxética e democratizar o acceso á enerxía. — Corcoesto: val fluvial do río Lourido.