Categoría: Recursos naturais e paisaxe.
Froitos do val: as moras.
Primeiro cemiterio extramuros da Costa da Morte: o cemiterio civil de Corcoesto.

Lugar illado, apartado da poboación e ben ventilado, pechado mediante un muro. Pretendíase trasladar o concepto de espazo sacro que tiñan as igrexas a un espazo ao descuberto en pleno campo.
O carballo, val fluvial do río Lourido.

O MUNDO chámase carballo
O MUNDO chámase carballo.
Podía ser
abedueira, chopo,
capudre, castiñeiro,
sobreira, virgondoiro,
teixo sombrío ou freixo de tríplice raíz.
Pero non,
o mundo chámase carballo
desde que o mundo é mundo.
Deitouse o avó
dos avós dos avós
á sombra do carballo,
e adormeceu, e o soño
naceulle dunha landra
coma cerebro, fixo
dúas follas minúsculas
e unha raíz que axiña
se dividiu buscando
sales, metais, materias
orgánicas escuras,
colleu pulo, estrincouse
sobre a terra, tirou
da seiva cara arriba,
xemou en tres, en catro, en cinco gallas,
abriuse lento coma un mundo,
formou roda, os paxaros
aniñaron nas fronzas,
e o peto carpenteiro
carpentaba buratos.
Darío Xohán Cabana.
Biodiversidade no val fluvial do Lourido.
As pedras e o culto ao sol.

Na maioría das rexións celtas e en especial nas máis apartadas, o retroceso das deidades indíxenas en tempos romanos deuse dunha forma bastante limitada, e ao debilitarse o poder de Roma, o culto ás devanditas deidades recuperou forza, en rexións apartadas do centralismo romano, como Corcoesto tal vez nunca a perdeu. Por tanto é lóxico pensar, que ao difundirse o cristianismo en Europa, as crenzas celtas aínda se atopaban bastante presentes entre o pobo que as practico, posiblemente aínda máis que as romanas; e tal vez por iso os evanxelizadores cristiáns achan tido que poñer máis empeño en acabar coa relixión indíxena e os seus deuses que cos elementos romanos.
Así pois, é ben sabido que moitos deuses celtas foron substituidos por santos cristiáns, especialmente nas rexións pouco ou nada romanizadas.
Comparado con outros pobos de Europa o certo é que o testemuño dunha relixión solar, no mundo celta, é un pouco escaso. O segundo punto importante é a relación insular entre o sol e a fecundidade. O que está claro é que a tradición mitolóxica non contén testemuños claros do culto solar.
Tamén é importante lembrar a relación da luz e a calor, coa curación e a fertilidade.
A pedra, para os primitivos, era símbolo da invariabilidad, a diferenza doutros elementos da natureza suxeitos a cambios.
Por ter esa propiedade, transciende da precaria calidade humana, que tamén está sometida a este proceso de cambio, morte e desaparición.
Pero a pedra tan só será obxecto de adoración ou culto na medida que se relacione cun feito transcendente que lle outorgue sacralidad. Por tanto, non se adora ás pedras polo simple feito da súa constitución, senón por unha simboloxía que representa debido á súa forma, tamaño, orixe, etc.
Na Costa da Morte existen unha serie de lugares que pola riqueza lendaria que conservan pódese afirmar que alí se practicaba algún tipo de culto pagán. Esta relixiosidade pagá fai referencia sobre todo ao culto ás pedras, como se pode comprobar nas lendas sobre o Monte Pindo, o Monte de San Guillerme (en Fisterra) e as Pedras de Muxía.
Pero ademais aparecen outros cultos a elementos naturais, como o sol, o mar ou as serpes.
Un dos feitos que nos mostra a forza destas antigas divindades é o interese que a igrexa católica puxo en cristianizar estes lugares, o que deu orixe a santuarios tan importantes como o Cristo de Fisterra ou a Virxe dá Barca de Muxía.

Durante a Idade dos Metais, ao redor do V e II milenio a.C, xorden as primeiras construcións megalíticas. O seu nome provén do grego «μέγας» grande e de «λίθος» pedra, e consisten como o seu nome indica, en arquitecturas realizadas con bloques de pedra de enormes dimensións.
Existen importantes exemplos en Europa como os que podemos atopar nas Illas Británicas, Francia e tamén en España.
A súa construción necesitou dun traballo colectivo. Crese que nelas traballaron todos os membros da aldea, posto que o volume das piedas utilizadas require o esforzo de numerosos homes, nalgúns casos calculouse de ata 200 individuos.
Con todo, os investigadores non se poñen de acordo en aclarar como levantaron e trasladaron esas pedras. O que si sabemos, é que non están aí por casualidade.
Usaron técnicas para facilitar o traslado, como rodetes de madeira ou ramplas de terra que permitisen o arrastre de pedras de grandes toneladas, algunhas desde varios quilómetros de distancia. E sabemos ademais que teñen un sentido relixioso, a maioría delas dedicadas ao culto solar ou funerario.
As construcións megalíticas teñen varios modelos:
- Menhir: pedra vertical e alongada dunha soa peza, que se crava no chan. Atribúeselle a función sepulcrar, é dicir, marca un enterramento. Nalgúns casos chegan a ter ata 20 metros de altura como os achados en Bretaña.
- Cromlech: son as agrupacións máis espectaculares. Formadas por varias agrupacións de pedras formando líneas ou círculos. A súa función estaría relacionada co culto al sol. A súa estrutura está composta por un dobre círculo, combinando menhires e outras estruturas.
Fitos que indican a entrada a unha parcela forestal, val fluvial do Lourido.
Uces en flor, val fluvial do río Lourido, Corcoesto.

A queiroa (Calluna vulgaris ), coñecida tamén coma queiroga, queiroga de cruz, uz de monte ou, simplemente, uz.
Todas as especies principalmente dos xéneros Erica e Calluna reciben o nome común de uces, urces ou breixos en Galicia.
A árbore das deidades: a presencia do loureiro en Corcoesto.

O loureiro en Corcoesto pódese atopar no val fluvial do río Lourido, nos valados dos montes. Pero sen lugar a dúbidas, o lugar por excelencia da boa fama do loureiro é a fermosa paraxe de Sta. Mariña do Remuiño. Na súa capela ríndese culto á Santa Mariña, sempre acompañado do loureiro.
Que ten de especial o loureiro de Sta. Mariña? É unha pranta vencellada á fertilidade e á boa saúde. É por tanto unha pranta protectora e chea de bondades.
Lembra a veciñanza que o loureiro da Santa Mariña estaba á beira do río Anllóns, e que era unha árbore grande. Sen embargo, a envergadura da pranta era un inconvinte para os mineiros ingleses que tiñan que colocar a maquinaria e o material da mina ao seu carón, e que por razón de espazo tanto lles molestaba, ata que un día o xefe ordeou dinamitar a árbore a principios do século XX.
Daquela árbore apenas se conservan restos á beira do río, e sen dúbida hoxe en día a maleza impide ver o que quedou dela. Sen embargo, nalgunha chousa ou tenza preto da capela aínda se conservan algúns retoños vizosos entre as pedras dos valados.
Onde tamen se atopa algún loureiro é no lugar de O Castro, no parapeto superior que rodea á croa do xacemento arqueolóxico, e tamen nos restos do parapeto e do foxo do castro do lugar Grande, en Corcoesto, no lugar chamado Quiñalde, lugar de culto ao deus romano Quirino.
No camiño de Os Loureiros, que conduce á igrexa parroquial de Corcoesto, tamen se conserva esta árbore, aínda que as talas agresivas fixeron que non conte co vigor de antano.
Por tanto, o loureiro en Corcoesto ocupa lugares aos que directa ou indirectamente se lles relaciona cos ancestros ou con lugares de culto, sexan paganos ou cristiás.
A planta do loureiro é orixinaria do leste Mediterráneo e de Asia Menor, desde onde se estendeu ao resto de Europa e América.
O nome científico do loureiro común, Laurus nobilis, provén do latín e significa notable, soado, polo que se asocia ao símbolo do triunfo desde as antigas culturas mediterráneas.
No Imperio Romano as follas de loureiro empregábanse para realizar as coroas triunfais de emperadores e xenerais vitoriosos. A imaxe de Julio César sempre aparece aureolada con esta folla entrelazada.
Alusións documentais:
A estes costumes fai referencia o médico e botánico grego Dioscórides no capítulo 86 do Libro I (tradución do catedrático Lagoa):
«O loureiro é árbore moi coñecida, porque non soamente en Italia e en España, emporiso tamén en Francia e en Alemaña, crece, dado que (léase, aínda que) nestas rexións frías é estéril de fructo. Consagraron o loureiro, os antigos, ao deus Apolo, e con el coroábanse, nos tempos pasados, todos os emperadores de Roma.»
«Para o cal efecto (segundo contan as romanas historias) un aguia enviada de Júpiter deixou caer no colo de Drusilla, muller de Augusto, unha galiña moi branca, a cal levaba no pico un ramillo de loureiro cargado de baias moi olorosas; o cal, plantado, multiplicou despois en grande abundancia. Coroaban tamén con loureiro, antigamente, a todos os vencedores, e, como a oliveira, era sinal de paz, ansí sempre o loureiro significaba vitoria.»
Usos máxicos:
O loureiro formaba tamén parte dos ritos adivinatorios de pitonisas e sacerdotisas, utilizábase arroxando ramas ao lume ou mascando as súas follas para favorecer o transo ata alcanzar as visións proféticas.
Ademais o loureiro protexía contra as tormentas e os raios. Por iso, nos valos das hortas era frecuente a súa presencia.
Para os cristiáns o loureiro é unha planta simbólica de encomio, formando parte do culto como é o caso do loureiro de Sta. Mariña do Remuiño, en Corcoesto. A rama de loureiro foi utilizada no escudo da Santa Inquisición formado pola Cruz, flanqueada pola espada e o loureiro.
Poucas herbas teñen tanta conexión coa mitoloxía grega e romana como o loureiro. A súa simboloxía transcendeu o tempo e o espazo, ata o punto de que actualmente esta herba segue sendo sinal de fama, valor e grandeza ao redor do mundo.
O loureiro é sinónimo de historia, de tradición, de grandeza. A razón é moi sinxela: na antigüidade os romanos, nas festividades do deus Saturno, entregaban unha coroa de loureiro aos homes que se destacaban polo seu valor ou polos seus méritos os en deportes. Personaxes importantes como Petrarca, o pai do humanismo, e Dante, poeta italiano, usaron esta coroa como sinal de engrandecimiento e fama. Isto co tempo converteuse nun símbolo que mesmo na actualidade lémbrase a pesar da antigüidade da tradición. Unha mostra diso é o termo laureado, que fai alusión a unha honra.
En Europa o loureiro é máis que un ingrediente de cociña ou un remedio natural contra certas afeccións do corpo; en moitos países dese continente plántase en xardíns ornamentais e dáselle formas orixinais.
Outra crenza respecto ao loureiro ten que ver coas artes da adiviñación. En Grecia, pitonisas e adivinadores o mascaban antes de iniciar as súas cerimonias para que lles aumentase a conciencia psíquica.
Na tradición cristiá o loureiro úsase para adornar a cruz e celebrar o 3 de maio o Día de de a Santa Cruz e lévase o domingo de Ramos á igrexa xunto nun ramo con pólas de olivo.
Loureiro no muro oeste do castro do lugar Grande de Corcoesto.
O loureiro na cultura popular:
Aparta loureiro verde
deixa clarea-la lúa
que estou no medio do mare
non vexo cousa ningunha.
Arrimeime a ti loureiro,
pensando que eras calado,
loureiro larapeteiro,
todo o tés larapetado.
O loureiro raís de ouro
bota folliñas de prata.
Coller amores non custa
olvidalos si que mata.
Desgraciado do loureiro
que está á beira do camiño
cada persoa que pasa
tíralle o seu ramalliño.
Loureiros en Sta. Mariña do Remuiño.
Val fluvial do río Lourido. Corcoesto.
Carballo á beira do Anllóns. Val fluvial do Lourido.

Carballeira de Sta. Mariña do Remuiño, en Corcoesto.
Carballeira de Sta. Mariña do Remuiño, Corcoesto.
Val fluvial do río Lourido- Corcoesto: á beira do Anllóns.
Val fluvial do río Lourido- Corcoesto.
As funcións dos bosques no cambio climático
A medida que se acumula máis información científica acerca do recalentamiento mundial, o cambio climático representa tal vez o maior desafío do medio ambiente no século XXI. Máis aínda, é como unha virtual caixa de Pandora que contén graves ameazas mundiais como a fame, a pobreza, o crecemento demográfico, os conflitos armados, o desprazamento das poboacións, a contaminación atmosférica, a degradación do chan, a desertificación e a deforestación que están estreitamente relacionadas para contribuír ao cambio climático. Por iso, para a súa solución, é necesario un enfoque global. A resposta a este desafío supón unha cooperación sen precedentes entre as nacións do mundo e un sólido apoio das organizacións internacionais involucradas. A FAO áchase especialmente interesada, por canto ocúpase, no seu ámbito, das fontes importantes de gases de efecto invernadoiro, das vítimas potenciais do cambio climático e das principais posibilidades de mitigación destes gases por medio dos «sumidoiros» e depósitos de carbono.
Os bosques desempeñan catro funciones principais no cambio climático: actualmente os bosques contribúen a case un sexto das emisións de carbono mundial cando foron rozados, explotados en exceso ou degradados; os bosques reaccionan sensiblemente aos cambios do clima; cando foron sosteniblemente ordenados, os bosques producen dendrocombustible como unha alternativa máis benigna que os combustibles fósiles; e por último, os bosques posúen o potencial de absorber un décimo das emisións mundiais de carbono previstas para a primeira metade deste século nas súas biomasas, chans e produtos e almacenalos, en principio, a perpetuidad.