A avaliación adecuada das repercusións de proxectos sobre a Rede Natura 2000 é unha cuestión relevante, que ás veces «esquece» o órgano ambiental da Xunta de Galicia, en proxectos que afectan a espazos LIC/ZEC e ZEPA
Non sucede só con proxectos eólicos ou doutro tipo. As veces ocorre con algo tan aparentemente inocuo como os roteiros ou camiños de sendeirismo que se proxectan polos espazos ZEPA do litoral galego. E isto non é unha cuestión baladí pola importancia dás súas afeccións. Cando se fala dá Rede Natura, non só trátase de realizar unha avaliación ambiental ordinaria ou simplificada do proxecto, senón que hai que engadir a avaliación adecuada dás repercusións de proxectos sobre a Rede Natura 2000.
A aplicación do principio de precaución aconsella que cando se aprecie que existe obxectivamente algunha “posibilidade” de afección sobre algún espazo RN2000, entón a avaliación de impacto ambiental ha de considerar e incluír a avaliación de repercusións sobre Rede Natura 2000, e coa información que se xere os órganos ambientais competentes poderán apreciar se os efectos avaliados son significativos ou non.
O proceso para realizar unha avaliación adecuada de repercusións sobre a Rede Natura 2000 é basicamente común para a elaboración de Documentos Ambientais e de Estudos de Impacto Ambiental, sempre que se teñan en conta as diferenzas esenciais no alcance entre unha avaliación simplificada (determinar se o proxecto terá ou non impactos ambientais significativos para decidir se se somete ou non a un procedemento ordinario) e unha avaliación ordinaria (determinar a admisibilidad dos impactos, as condicións en que se pode autorizar o proxecto e o seu seguimento). A información resultante integrarase nun apartado de Avaliación de repercusións sobre Rede Natura 2000 do Documento ambiental ou do Estudo de impacto ambiental, segundo proceda.
En proxectos do Anexo II da Lei 21/2013, para determinar se existe algunha “posibilidade” de afección sobre algún espazo RN2000 que requira abordar dita avaliación, o promotor pode solicitar opinión ao órgano de xestión da Rede Natura 2000, ou ben exporse unha serie de preguntas como:
- Hai espazos RN2000 xeograficamente solapados con algunha das accións ou elementos do proxecto nalgunha das súas fases? Hai espazos RN2000 na contorna do proxecto que se poden ver afectados indirectamente a distancia por algunha das súas actuacións ou elementos, incluído o uso que fai de recursos naturais (auga) e os seus diversos tipos de residuos, verteduras ou emisións de materia ou enerxía?
- Hai espazos RN2000 na súa contorna nos que habita fauna obxecto de conservación que pode desprazarse á zona do proxecto e sufrir entón mortalidade ou outro tipo de impactos (p. ex. perda de zonas de alimentación, campeo, etc)?
- Hai espazos RN2000 na súa contorna cuxa conectividade ou continuidade ecolóxica (ou o seu inverso, o grao de illamento) pode verse afectada polo proxecto?
Se a resposta a algunha destas preguntas é Sí, ou existen dúbidas, entón débese realizar a avaliación de repercusións sobre natura 2000, e incluíla dentro dos documentos de avaliación de impacto ambiental (simplificada ou ordinaria) do proxecto.
No caso de proxectos que non estean nos Anexos I e II da Lei 21/2013, corresponde, en primeiro lugar ao promotor do proxecto, e en segundo lugar ao órgano substantivo, o realizar un filtrado elemental para apreciar se existe ou non algunha “posibilidade” de afección que determine a avaliación de repercusións RN2000 e a realización dunha avaliación de impacto ambiental simplificada do proxecto.
Recoméndase abordar a avaliación de repercusións sobre RN2000 en calquera caso en que se aprecie obxectivamente algunha “posibilidade” de afección, á marxe de que esta acabe ou non cualificándose como “apreciable” ou “significativa” cando a avaliación iniciada proporcione información suficiente.
Obxectivos de conservación do espazo Rede Natura 2000
A identificación dos obxectivos de conservación dun lugar Rede Natura 2000 pode ser algo diferente segundo o lugar teña un plan de xestión en vigor ou non o teña. En espazos Natura 2000 que carecen de Plan de Xestión aprobado, e en cuxas normas de declaración tampouco se determinaron obxectivos de conservación máis específicos, cabe considerar extrapolables e directamente aplicables os obxectivos xerais de conservación da Rede Natura 2000, que de acordo coas Directivas 92/43/CEE e 2009/147/CE poden reformularse como:
- Nun LIC /ZEC: o manter nun estado de conservación favorable os hábitats do Anexo I e as especies do Anexo II da Directiva 92/43/CEE que fosen consignados no seu formulario normalizado de datos.
- Para unha ZEPA: manter nun estado de conservación favorable ás especies de aves do Anexo I da Directiva 2009/147/CE, así como outras especies de aves migratorias de chegada regular.
Para que a avaliación de repercusións sobre Rede Natura 2000 resulte adecuada, necesariamente debe alcanzar certo grao de desagregación e detalle. Debe realizarse unha avaliación para cada alternativa do proxecto. E dentro da análise de cada alternativa sobre cada espazo, debe darse unha consideración diferenciada ás repercusións do proxecto sobre cada hábitat ou especie obxecto de conservación ou sobre calquera outro tipo de obxectivo de conservación formulado polo plan de xestión que poidan verse afectados (visión de espazo). Así mesmo, en caso de coñecerse a existencia, ao exterior dos espazos Rede Natura 2000, de determinados elementos da paisaxe ecoloxicamente relacionados cos devanditos espazos que posúan primordial importancia para a biodiversidade e a coherencia da Rede (corredores ecolóxicos e refuxios de paso (stepping stones) sinalados no artigo 10 da Directiva 92/43/CEE), para que a avaliación de repercusións sexa adecuada é igualmente necesario telos en conta e incluír neste paso a identificación preliminar dos impactos previsibles do proxecto sobre os devanditos elementos (visión de Rede).
Ficha de avaliación por impacto
As conclusións sobre cada un dos impactos avaliados pódense resumir e reflectir nunha ficha por impacto.
Plano de impactos
Para mellorar a comprensión dos efectos, e facilitar o deseño e localización das medidas preventivas e correctoras, é recomendable que a localización do conxunto de impactos identificados para cada alternativa sobre cada lugar represéntese nun plano de impactos.
Consideración de impactos acumulados ou sinérxicos con outros proxectos, plans ou programas.
Hai que avaliar as repercusións do proxecto, ou do macroproxecto funcional no caso de proxectos fraccionados. Se o proxecto ten varias alternativas, avaliáronse as repercusións de cada unha delas. A aplicación do primeiro parágrafo do artigo 46.4 da Lei 42/2007 e do artigo 6.4 da Directiva 92/43/CEE require que cando existan outros proxectos, plans ou programas que tamén poidan afectar os hábitats e especies obxecto de conservación no lugar de maneira acumulada ou sinérxica co proxecto que é obxecto de avaliación, na avaliación e na posterior decisión sobre o proxecto sexan considerados os seus efectos acumulados ou sinérxicos
Determinación das medidas preventivas e correctoras, do impacto residual, das medidas compensatorias ordinarias e das especificidades de seguimento e vixilancia e Plano de medidas compensatorias
É recomendable que as medidas compensatorias ordinarias do conxunto dos impactos residuais permanentes identificados para a alternativa sobre cada lugar represéntense sobre un plano.
Especificacións de vixilancia e seguimento do impacto e as súas medidas mitigadoras
Na ficha de cada impacto avaliado sobre obxectivo de conservación tamén se especificará a forma de seguimento da execución e a eficacia das medidas preventivas, correctoras e compensatorias previstas fronte ao impacto avaliado, incluíndo a súa metodoloxía e calendario
O apartado específico de Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000, a incluír tanto en Estudos de impacto ambiental como en Documentos ambientais ha de alcanzar un alto nivel de detalle, calidade e claridade, de forma que, na posterior fase de consulta ás administracións xestoras de Rede Natura 2000 e aos demais interesados, e no seu caso na fase de información pública, permita que os distintos axentes participantes na avaliación poidan dispoñer de elementos de xuízo suficientes para emitir os seus respectivos informes ou alegacións, centrados en aspectos substanciais da avaliación que contribúan a un bo resultado final.
Diferenzas na documentación necesaria para avaliacións ordinarias e simplificadas:
O contido do parágrafo específico de avaliación das repercusións do proxecto sobre a Rede Natura 2000 debe ser esencialmente o mesmo en estudos de impacto ambiental (avaliación ordinaria) e en documentos ambientais (avaliación simplificada).
Con todo, hai algunhas diferenzas entre ambos os tipos de procedemento que poden dar lugar a matices na información en cada caso necesaria.
- A información para cada alternativa do proxecto nas avaliacións simplificada e ordinaria:
Para o documento ambiental do procedemento simplificado, o artigo 45.1 da Lei 21/2013 prevé no seu apartado c) que na exposición das alternativas estudadas xustifíquense as razóns da solución adoptada tendo en conta os seus efectos ambientais; pero logo nos seus apartados d) relativo á avaliación dos efectos sobre o medio ambiente, e) de medidas mitigadoras, e f) de seguimento, xa unicamente refírese a “o proxecto”, dando a entender que nestes tres apartados o que se require é información relativa á alternativa do proxecto seleccionada.
Sendo así, en procedementos simplificados a Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 debe estenderse á avaliación de impactos sobre Rede Natura 2000 de todas as alternativas, de maneira que sexa posible xustificar a selección de alternativa en base para os efectos de cada unha sobre a Rede Natura 2000. Con todo, no que se refire ás medidas mitigadoras dos impactos previstos e ao seu seguimento, de acordo con esta normativa non sería estritamente esixible o incluír a información correspondente ás alternativas non elixidas.
Pola contra, no procedemento ordinario, o Anexo VI da Lei 21/2013 prevé para o estudo de impacto ambiental que se avalíen os impactos e determínense as medidas preventivas, correctoras e compensatorias para todas as alternativas do proxecto. Por iso, no procedemento ordinario a Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 sí debe contemplar preceptivamente tanto a avaliación de impactos como a determinación das medidas mitigadoras e o seu seguimento para todas as alternativas do proxecto.
Información complementaria para casos en que se prevexa a xeración dun prexuízo á integridade dalgún lugar da Rede:
A apreciación da posibilidade de que un proxecto pode causar un prexuízo á integridade dalgún lugar RN2000 corresponde ao órgano ambiental, e adoita ter lugar despois de que o seu estudo de impacto ambiental (procedemento ordinario) fose sometido a información pública e a consultas á administración xestora dos espazos RN2000 afectados e aos demais interesados, ou ben de que o documento ambiental (procedemento simplificado) fose sometido a consultas á devandita administración xestora e aos interesados.
Con todo, é posible que o promotor chegue a esta mesma apreciación, durante a elaboración do seu estudo de impacto ambiental ou documento ambiental, e antes de sometelos á fase de consultas ou información pública. Se se dese este caso, cabe diferenciar a información para incluír na Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 segundo o tipo de avaliación que se estea realizando: Se é unha avaliación ordinaria, entón é moi recomendable que o apartado de Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 do Estudo de impacto ambiental xa inclúa, adicionalmente, os contidos xustificativos do cumprimento das condicións sinaladas polos apartados 5, 6 e 7 do artigo 46 da Lei 42/2007, de maneira que devanditos contidos póidanse ter presentes nas posteriores fases de información pública e consultas á administración xestora RN2000 e aos demais interesados. Iso aumenta moi significativamente a transparencia e publicidade da avaliación, evita a necesidade de solicitar a posteriori ao promotor devanditos contidos para realizar sobre os mesmos novas consultas complementarias, e acurta significativamente o tempo do procedemento.
Se é unha avaliación simplificada, no apartado de Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 do Documento Ambiental, cabe concluír as razóns polas que se considera que o proxecto vai causar devandito prexuízo á integridade dalgún lugar, pero sen necesidade de engadir ao documento os contidos xustificativos do cumprimento das condicións sinaladas polos apartados 5, 6 e 7 do artigo 46 da Lei 42/2007, pois iso debe facerse posteriormente no contexto da avaliación de impacto ambiental ordinaria do proxecto prescrita polo correspondente Informe Ambiental con que conclúe a avaliación simplificada, que ademais deberá reflectir o resultado da avaliación de repercusións practicada.
O nivel de esixencia e de detalle que ha de ter a Avaliación de repercusións do proxecto sobre Rede Natura 2000 ha de ser o mesmo nunha avaliación simplificada que nunha avaliación ordinaria.
valfluvialdolouridocorcoesto.com 